του Στέφανου Μίλεση

Ο Δημοσθένης Ομηρίδης Σκυλίτσης (1855 – 1935) υπήρξε ένα από τα τέσσερα μέλη της μεγάλης και ιστορικής βυζαντινής οικογενείας Σκυλίτση, που τροφοδότησε τον Πειραιά με δημάρχους από τη σύσταση του Δήμου το 1835 έως τις μέρες μας. 

Ο Δημοσθένης Ομηρίδης Σκυλίτσης διετέλεσε Δήμαρχος Πειραιά από το 1907 έως το 1914. Πρώτος στη σειρά που διετέλεσε Δήμαρχος της οικογενείας αυτής υπήρξε ο θείος του Δημοσθένη, ο Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτσης την περίοδο 1841-1845 που επανεξελέγη την περίοδο 1848 – 1854. Ήταν Χιακής καταγωγής εγκατεστημένος στη Σμύρνη.

Υπήρξε μέλος της Φιλικής Εταιρείας και συνεργάτης του Αδαμάντιου Κοραή. Ανέλαβε τη Διεύθυνση των Σπετσών και εστάλη ως πληρεξούσιός της στην Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου το 1821. Υπήρξε μέλος της Επιτροπής για τη Ρυμοτομία του Πειραιά και οι Πειραιώτες ευχαριστήθηκαν τόσο πολύ ώστε τον εξέλεξαν Δήμαρχο ενώ με την δεύτερη επανεκλογή του, παρέμεινε συνολικά Δήμαρχος της πόλης για 14 χρόνια. Όταν διατάχθηκε με την απόβαση των Αγγλο-Γαλλικών στρατευμάτων να παραδώσει τα κλειδιά των σχολείων της πόλης για να εγκατασταθούν σε αυτά στρατιώτες, υπέβαλλε την παραίτησή του. 

Ακολούθησε στους δημαρχιακούς θώκους της πόλης ο ίδιος πατέρας του Δημοσθένη, ο Αριστείδης Σκυλίτσης (1883-1887). Επί των ημερών του οικοδομήθηκε το Δημοτικό Θέατρο, κατασκευάστηκαν τα κρηπιδώματα του Πασαλιμανιού από το Ρώσικο Νοσοκομείο έως την Πλατεία ΑλεξάνδραςΤην παράδοση της οικογενείας συνέχισε ο ίδιος, ενώ στη συνέχεια τη σκυτάλη έλαβε ο ανιψιός του  Αριστείδης Σκυλίτσης που έγινε ο γνωστός δήμαρχος του Πειραιά την περίοδο της επταετίας. 
Για αυτό και για να είναι διακριτός στους ιστορικούς, ο πατέρας του Δημοσθένη, ο Αριστείδης Σκυλίτσης, από τον συνονόματο ανιψιό του, τον γνωστό Αριστείδη της επταετίας, ο πρώτος έλαβε τον προσδιορισμό “Πρεσβύτερος”.

Παρότρυνση για ψήφο υπέρ του Δημοσθένη Ομηρίδη Σκυλίτση. 

Στο βιογραφικό των υποψηφίων Δημάρχων του Πειραιά, σπάνια συναντά κανείς πληροφορίες πέραν του έργου που ο κάθε ένας από αυτούς προσέφερε στην πόλη κατά το χρόνο της θητείας του. Ωστόσο το βιογραφικό του Δημοσθένη Ομηρίδη Σκυλίτση θα λέγαμε ότι διαφέρει καθώς περιλαμβάνει ιστορίες μαχών και πολέμων, άξιων επαίνων. 
Ο Δημοσθένης Ομηρίδης Σκυλίτσης υπήρξε πρώτα στρατιωτικός και έπειτα πολιτικός. Ως στρατιωτικός έλαβε μέρος σε νεαρά ηλικία στην κατάληψη της Θεσσαλίας το 1881 και σε μάχες διαμόρφωσης των συνόρων της το 1886.

Σε εκείνες της μάχες βρέθηκε μάλιστα σε δυσχερέστατη θέση καθώς η πυροβολαρχία στην οποία υπηρετούσε βρέθηκε περικυκλωμένη και χάρη στην δική του ψυχραιμία κατάφερε να διασώσει τα πυροβόλα της. 
Στον πόλεμο του 1897 παρά το γεγονός ότι ήταν ήδη εκλεγμένος βουλευτής ζήτησε και έλαβε μέρος στις μάχες ως διοικητής πυροβολαρχίας όπου τραυματίσθηκε βαριά στη Μάχη του Βελεστίνου. Ήταν Λοχαγός του Πυροβολικού όταν βόμβα εξερράγη κοντά του και τον πλήγωσε στα πόδια. Μεταφέρθηκε σε ένα χωριό για ιατρική βοήθεια μεταφερόμενος πάνω σε ένα μουλάρι. 

Το 1906 προβιβάστηκε σε Ταγματάρχης, ενώ του απονέμεται ο αργυρός σταυρός των Ιπποτών του Τάγματος του Σωτήρος.  

Φυσικά δεν θα μπορούσε να απουσιάζει από τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912 – 1913 ως Διοικητής μοίρας Πυροβολικού παρότι την ίδια εκείνη περίοδο ήταν ήδη Δήμαρχος Πειραιά και διατελούσε εν αποστρατεία. 

Προσφιλείς μου Πειραιείς… Εν Πειραιεί 3 Ιουλίου 1907

Ο Δημοσθένης Ομηρίδης Σκυλίτσης ήταν πρωτίστως στρατιώτης! Ήταν ο μόνος στην ιστορία της πόλης που ενώ ήταν Δήμαρχος ζήτησε να στρατευτεί για να πολεμήσει. Άλλωστε το ίδιο είχε πράξει και στον πόλεμο του 1897 που ήταν εκλεγμένος Βουλευτής Αττικοβοιωτίας.

Είχε δε το χαρακτηριστικό να γίνει Δήμαρχος της πόλεως από την οποία αποφοίτησε ως Έυελπις. Διότι την εποχή που ο Δημοσθένης ήταν Έυελπις, η στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων (Πολεμικόν Σχολείον) έδρευε τότε στον Πειραιά στην οδό Φίλωνος. Οι Ευέλπιδες τότε πήγαιναν για μαθήματα οπλοτεχνικής και γυμναστικής στους κήπους της Τερψιθέας. Ανάμεσά τους πρώτος και καλύτερος ο Δημοσθένης Ομηρίδης Σκυλίτσης. Όταν αποφοίτησε κατετάγη στο Πυροβολικό. 

Παρά το γεγονός ότι η ιστορική μνήμη έχει καταγράψει τον Δημοσθένη Ομηρίδη Σκυλίτση ως στρατιωτικό αλλά και ως Δήμαρχο του Πειραιά, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί ότι εκλέχθηκε Βουλευτής Αττικοβοιωτίας τρεις φορές, το 1896, το 1904 και το 1926, ενώ στα τέλη της δεκαετίας του 1930 ήταν Γερουσιαστής. 

Ο Δημοσθένης Ομηρίδης Σκυλίτσης σε φωτογραφία του 1932

Δήμαρχος Πειραιά ο Δημοσθένης Ομηρίδης Σκυλίτσης όπως αναφέραμε, διετέλεσε από το 1907 έως το 1914, έτος που ξεκίνησε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Ανάμεσα στα έργα του συγκαταλέγεται το νοικοκύρεμα των οικονομικών του Δήμου, η περάτωση της εκκλησίας του Αγίου Βασιλείου αλλά κύρια η ασφαλτόστρωση για πρώτη πολλών κεντρικών δρόμων της πόλης. Επί των ημερών του ασφαλτοστρώθηκαν 65 χιλιάδες τ.μ. κεντρικών δρόμων συμπεριλαμβανομένων των οδών Σωκράτους, Φίλωνος, Κολοκοτρώνη κ.α.. Όταν παρέλαβε τον Δήμο από τον Παύλο Δαμαλά, τα οικονομικά ήταν άθλια και παρουσίαζαν έλλειμμα 900 χιλιάδων χρυσών δραχμών, ενώ τον παρέδωσε σε ανθηρά οικονομική κατάσταση.

Επί των ημερών του καθιερώνεται η ετήσια τέλεση μνημοσύνου υπέρ του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου ενώ παράλληλα αποφασίζεται να φιλοτεχνηθεί και να στηθεί στον Πειραιά ο ανδριάντας του τελευταίου Έλληνα Αυτοκράτορα.

Στις 9 Αυγούστου του 1916 ο Δημοσθένης χάνει την αγαπημένη σύζυγό του Μελπομένη Ομηρίδου. Οι Πειραιώτες συμπαραστέκονται στον Δήμαρχο στην τελετή κήδευσης στον Ι.Ν. Αγίας Τριάδας Πειραιώς. 

Όταν ο αδελφός του Δημοσθένη, ο Στέφανος Ομηρίδης Σκυλίτσης πέθανε, άφησε πίσω του ένα παιδί τον μικρό Αριστείδη που είχε γεννηθεί στο Νέο Φάληρο το 1907. Αυτό το παιδί το έλαβε υπό την προστασία του ο Δημοσθένης και το μεγάλωσε. Ήταν ο Αριστείδης Σκυλίτσης ο Δήμαρχος Πειραιά της περιόδου της επταετίας! 
Ο Δημοσθένης Ομηρίδης Σκυλίτσης υπήρξε υποψήφιος για το δημαρχιακό αξίωμα ως ανεξάρτητος, το 1932 χωρίς να έχει την υποστήριξη από τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της εποχής τους Φιλελεύθερους του Ελευθερίου Βενιζέλου (με υποψήφιο τον Αθανάσιο Μιαούλη) και τους Λαϊκούς (με τον Σωτήριο Στρατήγη). 

Κεντρικό σύνθημά του ήταν ότι “οι Πειραιώτες δεν καλούνται να εκλέξουν τον Κυβερνήτη της χώρας, αλλά τον Δήμαρχο, ο οποίος ουδεμία σχέση έχει με τη διακυβέρνηση του Κράτους”. Δεν εξελέγη ενώ τη Δημαρχία κατέλαβε ο Αθανάσιος Μιαούλης των Φιλελευθέρων.       

Author

Ο Στέφανος Παν. Μίλεσης είναι Συγγραφέας, Ιστορικός Ερευνητής και Ραδιοφωνικός Παραγωγός. Από το 2016 είναι Πρόεδρος της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς.