Ιωάννης και Ματθαίος Ροδινός: Από το Ατσιπόπουλο στον Πειραιά του 19ου αιώνα

του Στέφανου Μίλεση

Τα αδέλφια Ιωάννης και Ματθαίος Ροδινός γεννήθηκαν στο Ατσιπόπουλο Ρεθύμνου Κρήτης. Από τα παιδικά τους χρόνια έλαβαν χριστιανική διαπαιδαγώγηση από την μητέρα τους Ελένη Ροδινού. Η Ελένη Ροδινού που προερχόταν από την οικογένεια των Δασκαλάκηδων είχε ανατραφεί με αυστηρές κρητικές και χριστιανικές παραδόσεις τις οποίες φρόντισε να μεταλαμπαδεύσει στα παιδιά της. Ο πατέρας τους Ευστάθιος, υπήρξε άνθρωπος τίμιος που τον χαρακτήριζε η ευθύτητα του χαρακτήρα και αγωνιστής της κρητικής ελευθερίας. Η Ελένη Ροδινού, που απεβίωσε το 1915 σε ηλικία 68 ετών στο Ατσιπόπουλο, υπήρξε θα λέγαμε η μορφή εκείνη που επηρέασε και τα δύο παιδιά, ιδιαίτερα όμως των Ιωάννη Ροδινό.

Ο Ιωάννης Ροδινός

Ο Ιωάννης Ροδινός γεννήθηκε το 1869 στο Ατσιπόπουλο Ρεθύμνου και πέθανε το 1925 στον Πειραιά. Ο Ιωάννης δεν κατόρθωσε να λάβει ανώτερη μόρφωση για αυτό και εγκαταστάθηκε από νεαρή ηλικία στον Πειραιά, που κατά το 1880 βρισκόταν σε οικονομική ακμή χάρη στο εμπόριο, στη ναυτιλία αλλά κύρια στις βιοτεχνικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις. Εργάστηκε ο ίδιος σε διάφορα μηχανουργεία και αφού έλαβε την κατάλληλη πρακτική εκπαίδευση διαπίστωσε πως το μέλλον ανήκε στις τεχνικές κατασκευές και στη ναυπηγική. Έλαβε νωρίς στην ηλικία την κρίσιμη απόφαση να προχωρήσει στην ίδρυση δικής του μονάδας. Για να το κατορθώσει αυτό καθώς στερείτο των απαραίτητων οικονομικών μέσων προχώρησε σε συνεργασία με τον Ιωάννη Βοργιά. Από κοινού ίδρυσαν εργοστάσιο μηχανοποιΐας και λεβιτοποιΐας.

Τα χρόνια που οι Ι. Ροδινός και Ι. Βοργιάς άρχισαν τη λειτουργία του εργοστασίου τους υπήρχε πραγματική άνθιση στις σιδηροκατασκευές και στις ναυπηγήσεις και επισκευές πλοίων. Για τις μεν πρώτες υπήρχε ζήτηση στην κατασκευή γεφυριών για την διέλευση του σιδηροδρόμου τόσο της γραμμής του Λαρισαϊκού αλλά κύρια στην κατασκευή της γραμμής του ΣΠΑΠ (Πειραιώς, Αθηνών, Πελοποννήσου). Οι περισσότερες από 160 γέφυρες της Πελοποννήσου κατασκευάστηκαν στον Πειραιά από τα οικεία μηχανουργεία, μηχανοποιεία και ναυπηγικές μονάδες. Σύντομα η επιχείρηση Ι. Ροδινού & Ι. Βοργιά ανθοφόρησε υιοθετώντας τεχνολογικούς νεωτερισμούς και επιτυγχάνοντας επεκτάσεις. Η έδρα του Μηχανουργείου με το χυτήριο βρισκόταν στην οδό Δραγατσανίου 48. Τα πλέον επώνυμα μηχανουργεία της εποχής βρίσκονταν ολόγυρα. Το Μηχανουργείο – Χυτήριο του Τζων Μακ Ντούαλ και Βαρβούρ στην οδό Πλούτωνος 64, του Κούπα στην Ασκληπιού 25, του Αργυρίου στην Δραγατσανίου 56 κ.α.

Κατά την διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου το μηχανουργείο – ναυπηγείο των Ροδινού – Βοργιά σύναψε σύμβαση τόσο με το ελληνικό πολεμικό ναυτικό όσο και το βρετανικό ναυαρχείο αναλαμβάνοντας την επισκευή πολεμικών πλοίων. Να σημειωθεί βέβαια πως όλες οι μηχανουργικές και ναυπηγικές μονάδες στον Πειραιά υπέγραφαν ανάλογες συμβάσεις όπως τα μηχανοποιεία του Βασιλειάδη και του Τζων Μακ Ντούαλ. Πριν από κάθε σύμβαση ο Άγγλος Πρέσβης επισκεπτόταν τις ναυπηγικές μονάδες για να διαπιστώσει από κοντά αν είχαν την κατάλληλη υποδομή προς ανάληψη του σχετικού έργου. Έτσι και ο Λόρδος Γκράμβελ επισκέφθηκε το 1918 το εργοστάσιο Ροδινού – Βοργιά ενώ από πλευράς ελληνικού πολεμικού ναυτικού την ίδια αυτοψία πραγματοποιούσαν αξιωματικοί που είχαν λάβει εντολή να σχηματίσουν επιτροπή.

Ο Ιωάννης Ροδινός επεκτάθηκε και σε άλλες επιχειρήσεις όπως στην Τριαδική Ατμοπλοΐα με το ατμόπλοιο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ που εκτελούσε δρομολόγια στον Κορινθιακό (μέχρι την Πρέβεζα) και στον Ευβοϊκό (Λεγρενά, Λαύριο, Αλιβέρι, Βάθεια, Σκάλα Ωρωπού, Χαλκίδα, Λίμνη Ευβοίας, Ροβιές, Αταλάντη, Λιβανάτες, Αιδηψό, Άγιο Κωνσταντίνο, Καμένα Βούρλα, Στυλίδα, Ωρεούς, Τρικέρι, Αλμυρό και Βόλο). Επίσης μαζί με τον συνέταιρό του Ιωάννη Βοργιά απέκτησαν άδεια εξόρυξης μεταλλευμάτων στην Εύβοια στο χωριό Άγιου Λουκά της επαρχίας Καρυστίας.

Στον προσωπικό του βίο ο Ιωάννης Ροδινός απέκτησε ιδιόκτητη κατοικία στην κρητική παροικία του Πειραιά και εξοχική κατοικία στην Ξυλοκερατιά Πειραιώς. Πρόκειται για την περιοχή του Αγίου Δημητρίου που παλαιότερα καλείτο Άγιος Δημήτριος Ξυλοκερατιάς. Απέκτησαν οικόπεδα σε διάφορα σημεία του Πειραιά όπως στη Νέα Καλλίπολη, στη Νέα Κοκκινιά (Νίκαια), πλησίον της Πλατείας Ιπποδαμείας κ.α. Τόσο ο ίδιος όσο και ο αδελφός του υπήρξαν υποστηρικτές του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Νυμφεύθηκε το 1900 την Χαρίκλεια Χαλκιαδάκη από το Ατσιπόπουλο με την οποία απόκτησε δυο γιους και δύο κόρες.

Οι αγαθοεργίες του Ιωάννη Ροδινού

Έτσι δεν ήταν τυχαίο που ο Ιωάννης Ροδινός είχε επιδοθεί σε όλο το βίο του σε σειρά αγαθοεργών κατά τη χριστιανική αντίληψη ενώ προσέφερε πολλά έργα κοινωνικής αντίληψης τόσο στον Πειραιά όσο και στην ιδιαίτερη πατρίδα του Ατσιπόπουλο. Καθιέρωσε το ετήσιο έθιμο να τελεί στον Πειραιά στον Ι.Ν. Προφήτη Ηλία Καστέλλας, μέσω του Εν Πειραιεί Φιλικού Συνδέσμου Η ΠΡΟΟΔΟΣ, εορτή προς τιμή των τεσσάρων νεομαρτύρων του Χριστιανισμού που έδωσαν τη ζωή τους το 1826 στο Ρέθυμνο. Για το σκοπό αυτό είχε δωρίσει κατά το 1900 εικόνα τους, στο ναό του Προφήτη Ηλία. Ως μέλος της Αδελφότητας Κρητών Πειραιώς Η ΟΜΟΝΟΙΑ αναλάμβανε την διοργάνωση της εορτής των Αγίων Δέκα των Εν Κρήτη μαρτυρησάντων μετέχοντας στην επιτροπή μαζί με τον Κυριάκο Μητσοτάκη για τον εορτασμό τους στον Άγιο Κωνσταντίνο Πειραιώς.

Είχε αναλάβει να βαπτίζει παιδιά πολύτεκνων οικογενειών με οικονομικά προβλήματα. Στο Ατσιπόπουλο στον Ι.Ν. Θεοτόκου είχε αναγείρει με δικές του δαπάνες μεγαλοπρεπές κωδωνοστάσιο, ενώ κόσμησε εσωτερικά το ναό με πρωτότυπο τέμπλο, εικόνες και άλλα αφιερώματα. Κάθε χρόνο τελούσε αρχιερατικό μνημόσυνο υπέρ των πεσόντων στον πόλεμο Ατσιποπουλιανών, ενίσχυε οικονομικώς το νοσοκομείο Ρεθύμνου αλλά και πολλές φτωχές οικογένειες της ιδιαίτερης πατρίδας του.

Κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου, εορτή Κοιμήσεως της Θεοτόκου, χρηματοδοτούσε το θρησκευτικό πανηγύρι που πραγματοποιείτο έξω από τον Ι.Ν. Αγίας Βαρβάρας Αθηνών ενώ το προσωπικό του εργοστασίου του είχε δωρίσει στον εν λόγω Ι.Ν. εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Στον εορτασμό έδιναν παρών όλοι οι εργαζόμενοι του εργοστασίου με τις οικογένειές τους.

Ο Ματθαίος Ροδινός

Ο Ματθαίος Ροδινός, ο μικρότερος αδελφός του Ιωάννη, γεννήθηκε το 1875 επίσης στο Ατσιπόπουλο. Εγκαταστάθηκε στον Πειραιά ύστερα από παρότρυνση του αδελφού του Ιωάννη από τον οποίο μάλιστα έλαβε και βοήθεια κατά τα πρώτα έτη της εγκαταστάσεώς του. Εργάστηκε αρχικά ως καπνοπώλης αλλά ακολουθώντας τα χνάρια του αδελφού του προχώρησε στην ίδρυση δικής του επιχείρησης. Συνεταιρίστηκε με τον Αθανάσιο Γκιόρα ιδρύοντας την εταιρεία εμπορίας σιγαρέττων “ΡΟΔΙΝΟΣ & ΓΚΙΟΡΑΣ” ανοίγοντας πρατήριο πώλησης στην Λεωφόρο Μιαούλη 6.

Η εταιρεία τους τιμήθηκε τον Μάιο του 1901 με την απονομή του τίτλου των “Επίσημων προμηθευτών της Α.Β.Υ. Πρίγκιπος Γεωργίου” για την “τέλεια ποιότητα και φιλοκαλίαν των σιγαρέττων του ειρημένου καταστήματος”.

Τον Οκτώβριο του 1904 η εταιρεία “ΡΟΔΙΝΟΣ & ΓΚΙΟΡΑΣ” διαλύθηκε ύστερα από κοινή συναίνεση και ο μεν Γκιόρας ανέλαβε τη λειτουργία του καταστήματος στον Πειραιά, ενώ ο Ροδινός αυτό της Αθήνας όπου επιδόθηκε σε ανασύστασή του. Ακολούθησε μια επίθεση δια του τύπου από τον Αθανάσιο Γκιόρα προς τους αδελφούς Ροδινού, αφήνοντας υπονοούμενα χωρίς να αναφέρονται λόγοι διάλυσης.

Ο πρώην συνέταιρος του Ματθαίου Ροδινού μετά την διακοπή της συνεργασίας τους προέβη σε επιστολές – καταγγελίας δια του τύπου κατά των αδελφών Ροδινού

Τον Ιούλιο του 1905, λίγους μόνο μήνες μετά την ανάληψη της επιχείρησης, ο Ματθαίος Ροδινός εγκαινίασε το νέο καπνεμπορικό κατάστημα με την επωνυμία ΩΜΕΓΑ στην περιοχή των Χαυτείων.

Το 1920 ο Ματθαίος Ροδινός με την οικονομική βοήθεια του αδελφού του Ιωάννη απέκτησε ιδιόκτητο καπνεργοστάσιο στον Πειραιά επί της οδού Ρετσίνα 16, που παρήγαγε τα σιγαρέττα ΦΩΣ, αναλαμβάνοντας την διεύθυνση ο ίδιος καθώς γνώριζε τα μυστικά του καπνεμπορίου. Τα σιγαρέττα ΦΩΣ έλαβαν χρυσό βραβείο στον διαγωνισμό καπνών Μασσαλίας.

Στον Πειραιά ο Ματθαίος Ροδινός δημιούργησε οικογένεια με την σύζυγό του Χρυσάνθη Πλετερή από το Ρέθυμνο, αποκτώντας δύο παιδιά τον Ευστάθιο και την Ελένη (δίνοντας και στα δύο τα ονόματα των γονιών του). Δυστυχώς ο Ματθαίος Ροδινός στις 21 Ιουνίου 1930 απεβίωσε στον Πειραιά η γυναίκα του Χρυσάνθη σε ηλικία μόλις 45 ετών.

Στον τομέα της κοινωνικής του δράσης διετέλεσε πρόεδρος του Φιλικού Συλλόγου ΠΡΟΟΔΟΣ (1901) ενώ στην ιδιαίτερη πατρίδα του Ατσιπόπουλο συμμετείχε επίσης στην ανακαίνιση της εκκλησίας της Παναγίας της Μεσοχωριανής.

(Στην πρώτη φωτογραφία της ανάρτησης αίθουσα εργοστασίου παρασκευής σιγαρέττων της Ανωνύμου Ελληνικής Εταιρείας Βιομηχανίας Καπνού)