του Στέφανου Μίλεση
Στις 6 Οκτωβρίου 1875, ημέρα Δευτέρα και ώρα 09.00 πρωινή, κατέπλευσε στο λιμάνι
του Πειραιά το βασιλικό ατμόπλοιο ΣΕΡΑΠΙΣ (H.M.S. Serapis), επί του οποίου επέβαινε ο διάδοχος του Αγγλικού θρόνου, Πρίγκιπας της Ουαλίας, Αλβέρτος – Εδουάρδος (περισσότερο γνωστός ως Εδουάρδος Ζ’).
Ο Εδουάρδος ήταν γιος της Βασίλισσας της Αγγλίας Βικτωρίας και του αποβιώσαντα Αλβέρτου. Έφερε το όνομα Αλβέρτος προς τιμή του πατέρα του αλλά επικράτησε ως Εδουάρδος Ζ’. Ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας ήταν περισσότερο γνωστός ως Μπέρτι. Διαδέχθηκε στο θρόνο την μητέρα του Βικτώρια μετά τον θάνατό της και βασίλευσε από τις 22 Ιανουαρίου 1901 έως τον θάνατό του στις 6 Μαΐου του 1910. Συνεπώς όταν έφτασε στον Πειραιά ήταν Διάδοχος του Θρόνου.
Εκτός από το ΣΕΡΑΠΙΣ τον Διάδοχο συνόδευε η αγγλική ναυαρχίδα HERCULES (Ηρακλής) και το θωρηκτό SWIFTSURE (γοργός). Τρεις κανονιοβολισμοί που ρίχθηκαν από το πυροβολείο του λιμένος ανήγγειλαν την άφιξη.
Η υποδοχή
Τον διάδοχο της Αγγλίας υποδέχθηκε ο Βασιλιάς της Ελλάδος Γεώργιος Α’ ο οποίος είχε καταπλεύσει στο λιμάνι του Πειραιά με τη βασιλική θαλαμηγό ΑΜΦΙΤΡΙΤΗ μια ώρα νωρίτερα. Εξάλλου το θωρηκτό του στόλου μας ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ είχε εκπλεύσει του λιμένος προς προϋπάντηση των Αγγλικών πλοίων. Πάνω σε αυτό επέβαιναν ο υποναύαρχος Σαχτούρης και ο Πλωτάρχης Δ. Κριεζής.
Το απρόοπτο περιστατικό
Όμως κατά τον κατάπλου του ΣΕΡΑΠΙΣ συνέβη το εξής περιστατικό. Όταν το ΣΕΡΑΠΙΣ έριξε τις δύο άγκυρες, αυτές λύθηκαν “από τας κλείδας” με αποτέλεσμα το αγγλικό πλοίο να μην ανακόψει την ορμή του και να πέσει πάνω στην βασιλική θαλαμηγό ΑΜΦΙΤΡΙΤΗ και εν συνεχεία στο πολεμικό του στόλου μας ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ που έπλεε κοντά του. Στο ΑΜΦΙΤΡΙΤΗ προκλήθηκαν ζημιές επί της πλώρης του, ενώ στο Β. ΓΕΩΡΓΙΟΣ έσπασαν μόνο κάποια ιστία του.
Το περιστατικό ξεπεράστηκε κι αφού εκτιμήθηκε πως οι ζημιές που είχαν προκληθεί δεν ήταν σοβαρές, συνεχίστηκε το πρόγραμμα της υποδοχής που περιλάμβανε την επιβίβαση του Βασιλιά Γεωργίου Α’ επί του ΣΕΡΑΠΙΣ για το καλωσόρισμα. Στη συνέχεια ο Γεώργιος μαζί με τον Διάδοχο Εδουάρδο επιβιβάστηκαν σε μια εντυπωσιακή ελληνική πολύκωπο λέμβο, ειδικά διασκευασμένη και αποβιβάστηκαν μαζί στην βασιλική αποβάθρα του Πειραιά όπου ανέμενε για την υποδοχή τους ο Δήμαρχος της πόλης και άλλοι επίσημοι. Αυτή η εικόνα της πολύκωπου λέμβου απαθανατίστηκε σε πολλές γκραβούρες από τους σκιτσογράφους – χρονικογράφους της εποχής, καθώς θεωρήθηκε η πλέον εντυπωσιακή στιγμή της επίσκεψης και έτσι σήμερα ο ερευνητής μπορεί να τη βρει αποτυπωμένη σε πλήθος αγγλικών εφημερίδων της εποχής.
Οι εντυπώσεις του Εδουάρδου Ζ’
Όταν ο Διάδοχος του Αγγλικού Θρόνου Εδουάρδος Ζ’ αποβιβάστηκε στις προκυμαίες του πειραϊκού λιμανιού εν μέσω ζητωκραυγών, έκανε παρατήρηση για τις πλατιές λεωφόρους, τις κομψές οικίες και τα βιομηχανικά καταστήματα που έβλεπε να έχουν αναπτυχθεί, που αποδείκνυαν πως η πόλη του Πειραιά βρισκόταν σε οικονομική ευημερία.
Κάποιος Έλληνας επίσημος που τον συνόδευε από πίσω του παρατήρησε πως πριν από σαράντα χρόνια ακριβώς (δηλαδή το 1835), δεν υπήρχε τίποτα από όλα αυτά στον Πειραιά και τα πάντα ήταν έρημα. Τότε ο Άγγλος διάδοχος που τον άκουσε απάντησε “ότι λαός δυνάμενος να επιτελέσει τοσαύτας προόδους, εν μέσω πολλών δυσχερειών, δύναται να προσδοκά αίσια περί του μέλλοντος αυτού”.
Το θέαμα με τον λαό που είχε παραταχθεί στην παραλία για την υποδοχή ήταν πρωτόγνωρο καθώς “απεδόθησαν δ’ αι βασιλικαί τιμαί πομπωδώς υπό των τε πολεμικών πλοίων και του τεταγμένου στρατού, επευφημούντος του συρρεύσαντος αμέτρου πλήθους εκ Πειραιώς και εξ Αθηνών”.
Το πρόγραμμα του Διαδόχου
Να σημειωθεί πως από το πρωί της ίδιας ημέρας (6ης Οκτωβρίου) κάθε ώρα αναχωρούσε από την Αθήνα συρμός σιδηροδρόμου αποτελούμενος από 20 βαγόνια, που όμως δεν αρκούσαν για να μεταφέρουν τον κόσμο που επιθυμούσε να κατέβει στο λιμάνι. Προορισμός των βασιλέων μετά του Πρίγκιπα της Ουαλίας ήταν τα Ανάκτορα των Αθηνών δια των σημαιοστόλιστων οδών Πειραιώς, Αιόλου και Ερμού συνοδεία ίλης Λογχοφόρων. Το απόγευμα ακολούθησε επίσκεψη στην Ακρόπολη, στο Ναό του Ολυμπίου Διός, στο θέατρο του Διονύσου, του Ηρώδη, στο μνημείο του Φιλοπάππου και στο Θησείο, όλα φωταγωγημένα πλήρως. Η διανυκτέρευση θα γινόταν στην Δεκέλεια.
Το πρόγραμμα της επομένης ημέρας 7 Οκτωβρίου περιλάμβανε την παράθεση επισήμου γεύματος σε 180 άτομα εκ των οποίων οι 60 ήταν Άγγλοι και οι 120 Έλληνες. Σε άλλες εφημερίδες καταγράφηκε πως οι προσκεκλημένοι που προσήλθαν ήταν τελικώς 126. Ιδιαίτερη η παρουσία του Άγγλου Αντιναυάρχου Ντρούμον που ήταν ένας εκ των επιζώντων ναυμάχων του Ναβαρίνου.
Οι επίσημοι της υποδοχής
Ανάμεσά τους υπουργοί, πρεσβευτές μετά των κυριών τους, οι Κουμουνδούρος, Ζαΐμης και Δεληγεώργης, όλη η ακολουθία του Άγγλου Διαδόχου, οι κυβερνήτες των αγγλικών πλοίων, μερικοί αξιωματικοί της ναυαρχίδας ΗΡΑΚΛΗΣ, ο Ρώσος αντιναύαρχος με τη σύζυγό του, ο κυβερνήτης ενός ρωσικού πλοίου και μιας αμερικανικής κορβέτας που εκείνη την εποχή ναυλοχούσαν στο λιμάνι του Πειραιά, οι Φρούραρχοι Αθηνών και Πειραιώς, οι Δήμαρχοι των δύο πόλεων, κ.α.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας κάηκαν πυροτεχνήματα στις Στήλες του Ολυμπίου Διός ενώ κάηκαν επί του εδάφους εύφλεκτα υλικά που είχαν τεθεί σε τέτοια διάταξη ώστε να παριστάνουν το αγγλικό στέμμα εν μέσω του οποίου σχηματίζοντας δια πυράς οι λέξεις “Ζήτω ο Αλβέρτος”
Η επόμενη ημέρα
Στις 8 Οκτωβρίου ο Διάδοχος Εδουάρδος αναχώρησε από την Αθήνα “επί τεθρίππου αμάξης” συνοδεία του Β. Γεωργίου Α’ και της Β. Όλγας για τον σιδηροδρομικό σταθμό Αθηνών με προορισμό τον Πειραιά. Όταν έφτασαν στο λιμάνι επιβιβάστηκαν όλοι ξανά στην πολύκωπο λέμβο για το ΣΕΡΑΠΙΣ όπου είχε κανονιστεί αποχαιρετιστήριο γεύμα. Ο Γεώργιος Α’ λίγο πριν αποχαιρετίσει τον Διάδοχο Εδουάρδο απένειμε στην ακολουθία του ελληνικά παράσημα διαφόρων τάξεων ενώ στον ίδιο ένα Μεγαλόσταυρο του Σωτήρος.
Η φήμη για το δώρο του Διαδόχου
Κατά την περίοδο της επίσκεψης του Πρίγκιπα της Ουαλίας Εδουάρδου Ζ’ είχε διαδοθεί μια φήμη πως εξαιτίας του ατυχήματος που είχε σημειωθεί κατά τον κατάπλου του ΣΕΡΑΠΙΣ ο Διάδοχος θα δώριζε στον Βασιλιά Γεώργιο Α’ μια ατμάκατο. Αυτή η φήμη είχε διαδοθεί από το γεγονός πως από το συνοδευτικό του βασιλικού θωρηκτού, το ΗΡΑΚΛΗΣ είχαν ρίξει στο νερό μέσα στο λιμάνι του Πειραιά μια ατμάκατο και την δοκίμαζαν Έλληνες αξιωματικοί. Φυσικά δεν επρόκειτο περί δώρου, αλλά στην πραγματικότητα όπως αργότερα διευκρινίστηκε και από τις εφημερίδες της εποχής, η ελληνική κυβέρνηση είχε παραγγείλει μια ατμάκατο αξίας 55 χιλιάδων φράγκων, η οποία είχε φορτωθεί στην αγγλική ναυαρχίδα ΗΡΑΚΛΗΣ με την ευκαιρία της καθόδου της στην Ελλάδα. Η ατμάκατος αυτή τις επόμενες ημέρες δοκιμάστηκε εντός του λιμένα του Πειραιά και βρέθηκε “στερεά και ταχεία” αν και οι περισσότεροι εντυπωσιάστηκαν από την εξωτερική της εμφάνιση που ήταν “κομψή και πολυτελής”. Η ατμάκατος ανέπτυσσε μέχρι 12 ν.μ. ταχύτητα πρωτόγνωρη για την εποχή ωστόσο δεν δόθηκε άλλη πληροφορία για το όνομα που θα λάμβανε.
Από τα παραλειπόμενα της επίσκεψης
– Ο μεγάλος Έλληνας μουσουργός Σπυρίδων Καίσαρης προσέφερε στον Πρίγκιπα της Ουαλίας το έργο του (εμβατήριο) με τίτλο “Το μαργαριτάρι της Αγγλίας”. Από πλευράς του ο Διάδοχος προσέφερε στον αρχιμουσουργό της φρουράς (υπηρετούσε τότε στη Στρατιωτική Μουσική Αθηνών) χρυσή γραφίδα που έφερε τα σύμβολα του αγγλικού θρόνου.
– Οι εφημερίδες παρατηρώντας το ενδιαφέρον των Άγγλων επισκεπτών μόνο για τις αρχαιότητες των Αθηνών έγραφαν “Έχομεν τουλάχιστον να δείξωμεν εις τους επισκεπτομένους ημάς ξένους, μεγαλείον ολόκληρου παρελθόντος, αφού σήμερον είμεθα άσημοι!…”.
– Η θωρακισμένη ναυαρχίδα ΗΡΑΚΛΗΣ ανήκε στον αγγλικό στόλο της Μεσογείου με πλήρωμα 1200 άνδρες και έφερε 16 μεγάλα τηλεβόλα. Το δίκροτο ΣΕΡΑΠΙΣ που χρησιμοποιούσε ο Διάδοχος της Αγγλίας για τις μετακινήσεις του χρησίμευε παλαιότερα για τη μεταφορά στρατού και είχε διασκευαστεί κατάλληλα για βασιλική θαλαμηγός.
– Την ημέρα ημέρα άφιξης του Διαδόχου της Αγγλίας (6 Οκτωβρίου) κατέπλεε στον Πειραιά το βελγικό ατμόπλοιο ANDRE DAVID προερχόμενο από την Αμβέρσα μεταφέροντας την γιγαντιαία ατμομηχανή του υφαντήριου των αδελφών Ρετσίνα. Η μηχανή αυτή ήταν η μεγαλύτερη μέχρι τότε στην Ελλάδα, βάρους 65 τόνων και δύναμης 150 ίππων.
– Το ΣΕΡΑΠΙΣ στη συνέχεια μετέφερε τον Πρίγκιπα της Ουαλίας στην Ινδία για να γιορτάσει την ανακήρυξη της Βασίλισσας Βικτωρίας ως αυτοκράτειρας της Ινδίας.
– Τριάντα χρόνια αργότερα, το 1905, στον Πειραιά θα έρθει η Αλεξάνδρα ως Βασίλισσα της Αγγλίας. Η Αλεξάνδρα προερχόταν από τον οίκο Γλύξμπουργκ Δανίας, συνεπώς ήταν συγγενής με τον Βασιλιά Γεώργιο Α’ της Ελλάδας. Κατέπλευσε στο λιμάνι του Πειραιά με τη θαλαμηγό “Βικτώρια και Αλβέρτος” στις 26 Απριλίου εκείνης της χρονιάς. Η Αλεξάνδρα το 1863 είχε παντρευτεί τον Διάδοχο Αλβέρτο Εδουάρδο. Όταν η Βασίλισσα Βικτώρια πέθανε το 1901 ο Εδουάρδο στέφθηκε Βασιλιάς και η Αλεξάνδρα ως σύζυγός του έφερε πλέον τον τίτλο της Βασίλισσας της Βρετανίας και των Ινδιών.
(Οι ημερομηνίες αναφέρονται στο ισχύον ελληνικό ημερολόγιο εκείνης της εποχής. Οι ημερομηνίες διαφέρουν συγκριτικά με τα αγγλικά αρχεία της εποχής).
