του Στέφανου Μίλεση

Είναι γνωστό ότι στον Πειραιά ο Πειραϊκός Σύνδεσμος  με έτος ίδρυσης το 1894, αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα ιδρύματα στον τομέα της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και του αθλητισμού. Ειδικά τη δεκαετία του 1930 η οικοδόμηση του Μεγάρου του στο κέντρο του Πειραιά (συμβολή οδών Σωτήρος Διός και Καραΐσκου) το έκανε σημείο αναφοράς για όλους τους κατοίκους της πόλης.

Η έντονη παρουσία του στα πολιτιστικά δρώμενα και το γεγονός ότι αποτελούσε ουσιαστικά στην εποχή του, το μοναδικό σημείο αναφοράς για τους Πειραιώτες, λειτούργησαν στη συνείδηση των κατοίκων σε τέτοιο βαθμό ώστε ο “Πειραϊκός Σύνδεσμος” να ταυτίσει την παρουσία του με την ίδια την πόλη του Πειραιά. 

Δύσκολη η δεκαετία του 1930, με χιλιάδες Έλληνες να αναχωρούν από το λιμάνι του Πειραιά προκειμένου να μεταναστεύσουν στην Αμερική αναζητώντας μια καλύτερη τύχη. Το μεταναστατευτικό ρεύμα από την Ελλάδα στην Αμερική είχε γιγαντωθεί από τις αρχές του 20ου αιώνα κι αυτό είχε να κάνει με τη συστηματική δρομολόγηση πλοίων που διεκπεραίωναν τα ταξίδια ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Η Μικρασιατική καταστροφή του 1922, ενίσχυσε το μεταναστευτικό ρεύμα και το λιμάνι του Πειραιά γνώρισε νέες ημέρες δόξας. 

Ανάμεσα στους χιλιάδες μετανάστες για την Αμερική υπήρχαν φυσικά και πολλοί Πειραιώτες. Είτε γεννημένοι στον Πειραιά, είτε νησιώτες στην καταγωγή που είχαν βρεθεί σε μικρή ηλικία να ζουν στην πόλη, αναζήτησαν τη τύχη τους σε μακρινές πατρίδες. Κύριος προορισμός των περισσοτέρων μεταναστών ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και φυσικά η πόλη της Νέας Υόρκης. 

Οι δυσκολίες της προσαρμογής, της εγκατάστασης, της εξεύρεσης στέγης και γενικά όλα εκείνα τα προβλήματα της καθημερινότητας, ξεπεράστηκαν με όπλα τη θέληση, την επιμονή και κύρια με το ελληνικό φιλότιμο που λειτουργούσε αποτρεπτικά στη συνείδηση των περισσοτέρων καθώς σκέπτονταν ότι η επιστροφή ισοδυναμούσε με αποτυχία της αποστολής τους. Έτσι αγνοώντας ακόμα και την αγγλική γλώσσα, στερημένοι παντός εφοδίου έμειναν και αντιμετώπισαν την βιοπάλη με το χειρότερο τρόπο. 

Ξεπερνώντας σταδιακά όλα αυτά τα προβλήματα της προσαρμογής, οι Έλληνες της Αμερικής αναζήτησαν τη συντροφικότητα και την αλληλεγγύη, κύρια μέσα από συλλόγους και ενώσεις που εκτός από το ομόεθνο ή ομόθρησκο προέβαλαν και τον κοινό τόπο καταγωγής. Ανάμεσα στους τόπους καταγωγής ή προέλευσης των ομογενών μας ήταν φυσικά και ο Πειραιάς. Παρά το γεγονός όμως, ότι για άλλες περιοχές της Ελλάδας, ακόμα και τις πιο μικρές, υπήρχαν ανάλογα σωματεία, για το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, τον Πειραιά, δεν υπήρχε ανάλογο σωματείο. 

Κύρια εξήγηση αποτελούσε το γεγονός ότι πολλοί από αυτούς τους ομογενείς ήταν γεννημένοι σε άλλα μέρη ή η οικογένειά τους είχε καταγωγή διαφορετική ενώ οι ίδιοι είχαν ζήσει για πολλά χρόνια στον Πειραιά. Έτσι παρότι δεν ήταν γεννημένοι στον Πειραιά, τον θεωρούσαν ως γενέθλιο τόπο τους. 

Το 1937 αποφάσισαν να δημιουργήσουν στη Νέα Υόρκη ένα σωματείο που θα εκπροσωπούσε τους ομογενείς που είχαν κοινό τόπο αναφοράς τον Πειραιά. Και αφού στον ίδιο τον Πειραιά ο καλύτερος πρεσβευτής της πόλης ήταν τότε ο “Πειραϊκός Σύνδεσμος”, αποφάσισαν να δημιουργήσουν τον “Πειραϊκό Σύνδεσμο” της Νέας Υόρκης!  

Το Διοικητικό Συμβούλιο της Πειραϊκού Συνδέσμου της Νέας Υόρκης 

Το 1937 Ο Πειραϊκός Σύνδεσμος στη Νέα Υόρκη ήταν μια πραγματικότητα που προκάλεσε πραγματικό ενθουσιασμό στους Έλληνες που είχαν κοινό σημείο αναφοράς τον Πειραιά. 

Βασικοί συντελεστές της ίδρυσης ήταν ο Γεώργιος Αποστόλης και ο Μαρίνος Πλατής. Ο Γ. Αποστόλης διετέλεσε πρώτος Πρόεδρος του Συνδέσμου, ο Μαρίνος Πλατής διετέλεσε Γενικός Γραμματέας του και ταμίας ο Λ. Αργυράκης. 

Ο σύνδεσμος έφερε τον τίτλο “Piraikos Benevolent Association” ενώ συμπληρωματικά έφερε τον υπότιτλο “PIRAEUS” καθώς στους Αμερικανούς ο όρος “Piraikos” δεν θα ήταν κατανοητός. 

Ωστόσο σε άλλα έγγραφα παρατηρούμε ότι ως υπότιτλος χρησιμοποιείται ο όρος “PIREEFS” (Πειραιεύς). Με αυτό τον υπότιτλο θα καταχωρηθεί στη συνέχεια και στα επίσημα αρχεία της πολιτείας.  

Piraikos Benevolent Association “PIRAEUS”

O Πειραϊκός Σύνδεσμος Νέας Υόρκης καταχωρήθηκε στο δίκτυο των μη κερδοσκοπικών σωματείων Αμερικής στις 21 Μαρτίου του 1939. Παραμένει μέχρι σήμερα ενεργός συμπληρώνοντας από την καταχώρησή του (το 1939) 79 χρόνια λειτουργίας ή 81 από συστάσεώς του. Από την πρώτη μέρα λειτουργίας του μέχρι και σήμερα έχει ως έδρα του την πόλη της Νέας Υόρκης. 

Τα ιδρυτικά του μέλη παρέμειναν για πολλά χρόνια και στις καίριες θέσεις διοίκησης του συνδέσμου. Από έγγραφο του 1948 φαίνεται η μεγάλη αγάπη των ιδρυτών για την πορεία και το μέλλον του συνδέσμου, καθώς απευθύνουν στα ελληνικά επιστολή προς τα μέλη (προς τους συμπατριώτες), να μετέχουν στις τακτικές συνεδριάσεις ώστε να μη χαθεί το ενδιαφέρον προς το σύλλογο. Απευθύνει μάλιστα έκκληση προς τα πατριωτικά αισθήματα για τη συμμετοχή τους στις επικείμενες εκλογές του συλλόγου.

Παρότρυνση προς τους Πειραιώτες της Αμερικής. Αν δεν μετέχετε ο Σύλλογος θα περιέλθη εις αφάνεια και σύντομα θα διαλυθεί, πράγμα το οποίο νομίζουμε ότι κανείς πατριώτης μας δεν θέλει να πραγματοποιηθεί.
Προς τους αγαπητούς συμπατριώτας

Κάθε χρόνο ο Πειραϊκός Σύνδεσμος Νέας Υόρκης διοργάνωνε χοροεσπερίδες σε πολυτελή ξενοδοχεία, εξέδιδε προγράμματα, προσκλήσεις και συνεστιάσεις με μεγάλη συμμετοχή κόσμου. 

11 Οκτωβρίου 1946, PIRAIKOS BENEVOLENT ASSOCIATON “PIREEFS” –
 Έκδοση αναμνηστικού προγράμματος

Το 1947 ο Πειραϊκός Σύνδεσμος Νέας Υόρκης εορτάζοντας τα πρώτα δέκα χρόνια λειτουργίας από ιδρύσεώς του, εξέδωσε αναμνηστικό έντυπο “1937 – 1947”.

Τα μέλη του Πειραϊκού Συνδέσμου ανέπτυξαν φιλία και εκτός συνδέσμου, τόση ώστε να πηγαίνουν μαζί εκδρομές, θαλάσσιες περιηγήσεις μέχρι και για ψάρεμα κύρια κατά τις κυριακάτικες αργίες ενώ η οικογενειακή φιλία μεταξύ των μελών ήταν δεδομένη.  
Το πολύτιμο υλικό και τις πληροφορίες μου παρείχε η κ. Εύα Πλατή, συνιδιοκτήτρια και ΣΕΦ του μεζεδοπωλείου “Στο Πυροφάνι της Πειραϊκής”, το οποίο λειτουργούσε παλαιότερα στα Καμίνια και σήμερα στην Ακτή Θεμιστοκλέους 212 στην Πειραϊκή. Η Εύα Πλατή είναι εγγονή του Μαρίνου Πλατή ενός από τα ιδρυτικά μέλη του Πειραϊκού Συνδέσμου της Νέας Υόρκης.  

Μέλη του Πειραϊκού Συνδέσμου των Η.Π.Α. σε θαλάσσια βόλτα στη Νέα Υόρκη
Οι σύζυγοι των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Πειραϊκού Συνδέσμου Νέας Υόρκης, ανέλαβαν τη λειτουργία του τμήματος Κυριών του Συνδέσμου. Η φωτογραφία που φέρει ημερομηνία 1948 καταδεικνύει τη μεγάλη αγάπη των μελών για τον Σύνδεσμο που τους ένωνε ψυχικά με τον Πειραιά, αφού στη λειτουργία του μετέχουν όλα τα μέλη μιας οικογένειας. 
Ένας από τους βασικούς συντελεστές και ιδρυτικό μέλος του Πειραϊκού Συνδέσμου της Νέας Υόρκης υπήρξε ο Μαρίνος Πλατής με καταγωγή από τη Σαντορίνη. Ο Μαρίνος Πλατής έφυγε από το νησί του και έζησε για πολλά χρόνια στον Πειραιά όπου εντυπωσιασμένος από τη λειτουργία του Πειραϊκού Συνδέσμου, αγωνίστηκε για την ίδρυση Πειραϊκού Συνδέσμου Νέας Υόρκης, προσφέροντας αλληλεγγύη και συντροφικότητα στους Έλληνες ομογενείς της Νέας Υόρκης που είχαν ως τόπο προέλευσης την πόλη του Πειραιά.  
Ευχαριστίες του Πειραϊκού Συνδέσμου Η.Π.Α. προς τον Ελληνικό Τύπο Νέας Υόρκης
Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες στη διαμόρφωση του προγράμματος χοροεσπερίδας του Πειραϊκού Συνδέσμου Αμερικής
Τα λόγια από το τραγούδι του Τόνι Μαρούδα “Καλωσόρισες Αγάπη”. 
Οι στίχοι αυτού και πολλών άλλων τραγουδιών διανέμονταν στις συνεστιάσεις του συνδέσμου στα μέλη, ώστε να τραγουδούν μαζί με τους καλλιτέχνες, μετέχοντας ενεργά στη μουσική εκδήλωση.
Η εγγονή του ιδρυτή και βασικού συντελεστή τα πρώτα χρόνια, του Πειραϊκού Συνδέσμου, Μαρίνου Πλατή χάρη στην οποία διασώθηκε το πολύτιμο υλικό που αναρτήθηκε. 
Η κυρία Εύα Πλατή είναι ΣΕΦ του καταστήματος “Στο Πυροφάνι του Πειραιά” που λειτουργεί στην Πειραϊκή και που η Φιλολογική Στέγη Πειραιώς διοργάνωσε τη δική της συνεστίαση για το καλοκαίρι του 2018.
Author

Ο Στέφανος Παν. Μίλεσης είναι Συγγραφέας, Ιστορικός Ερευνητής και Ραδιοφωνικός Παραγωγός. Από το 2016 είναι Πρόεδρος της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς.