του Στέφανου Μίλεση

Ο Κυριάκος Σταυριανός γεννήθηκε σε ένα χωριό στην Κω την εποχή όπου τα Δωδεκάνησα βρίσκονταν υπό ιταλική κατοχή. Όπως πολλοί νέοι στην εποχή του ήθελαν να αναπνεύσουν το ελεύθερο αέρα της ελευθερίας βρέθηκε κι αυτός στην Ελλάδα, ανήλικος ακόμα, μη έχοντας άλλα εφόδια στις αποσκευές του εκτός από την αγάπη για τη γενέθλια γη του και το απολυτήριο ενός δημοτικού σχολείου. 

Όπως πολλά παιδιά έκαναν εκείνη την εποχή εργαζόμενος τελείωσε το γυμνάσιο και εισήλθε στη Φυσικομαθηματική σχολή του Πανεπιστημίου. Λάμβανε μέρος σε όλες τις εκδηλώσεις των Δωδεκανησίων Πειραιώς, στις διαδηλώσεις τους για Ένωση με την μητέρα πατρίδα και στις διαμαρτυρίες προς τις αρχές του τόπου. Στον Πειραιά την εποχή εκείνη εκτός από τους Δωδεκανήσιους που είχαν δραπετεύσει από τα νησιά τους για να φτάσουν στον Πειραιά, αναχωρούσαν από το εμπορικό λιμάνι κατά χιλιάδες οι Έλληνες για να βρουν την τύχη τους σε μακρινές ηπείρους. Διαπίστωσε πως έξω από την μικρή Ελλάδα υπήρχε μια τεράστια κινητήρια πνευματική δύναμη, αυτή που παρήγαγε ο Ελληνισμός!

Ο δικός του “Ελληνισμός”

Εργαζόμενος στις αρχές του 20ου αιώνα ως καθηγητής Μαθηματικών σε δημόσια σχολεία είχε ως στόχο να δημιουργήσει το δικό του σχολείο. Ο Κυριάκος Σταυριανός πέτυχε το σκοπό του το 1912, μια εποχή που ο Ελληνισμός διαπνεόταν από αισιοδοξία και ατένιζε το μέλλον με ελπίδα εξαιτίας της σύμπνοιας που υπήρχε και της έναρξης των νικηφόρων μαχών του Πρώτου Βαλκανικού Πολέμου. 

Για αυτό και το πρότυπο ιδιωτικό εκπαιδευτήριο που ίδρυσε στην Τερψιθέα στον Πειραιά του έδωσε το όνομα ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ, δείχνοντας έτσι την αγάπη και την υπερηφάνεια προς τον λαό εκείνο που οπουδήποτε κι αν βρισκόταν, είχε κλεισμένη μέσα του την αγάπη για την πατρίδα.

Η πορεία και η δράση του Κυριάκου Σταυριανού αποτελούν ίσως την καλύτερη περίπτωση Δωδεκανησίου που κατάφερε εκ του μηδενός σε ένα διαφορετικό από τη γη του περιβάλλον να προκόψει.

Οδός Καραΐσκου 117, το γωνιακό κτήριο που στέγαζε το εν Πειραιεί Λύκειον ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Τίμησε τη γενέθλια πατρίδα του Κω

Παράλληλα με το εκπαιδευτικό του έργο διετέλεσε πρόεδρος του συλλόγου Κώων, αντιπρόεδρος του Δωδεκανησιακού συλλόγου, και πρόεδρος της Δωδεκανησιακής αδελφότητας Πειραιώς. Το 1948 κατάφερε επιτέλους να πατήσει ξανά το πόδι του στο ελεύθερο νησί του ύστερα από μισό αιώνα απουσίας. Το σχολείο μεταξύ άλλων αποτελούσε το χώρο συγκέντρωσης των Δωδεκανησίων του Πειραιά αφού όποιος Δωδεκανήσιος έστελνε το παιδί του σε ιδιωτικό σχολείο επέλεγε του Σταυριανού. Τα παιδιά των Δωδεκανησίων συνήθως φοιτούσαν στο Κάρπαθικο σχολείο Νέας Καλλίπολης.  Άλλωστε το Λύκειο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ γιόρταζε κάθε χρόνο με ιδιαίτερη λαμπρότητα την επέτειο της ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα στον Πειραϊκό Σύνδεσμο.

Το 1953 ο Κυριάκος Σταυριανός πέθανε αφήνοντας όμως πίσω του άξιο πνευματικό έργο, το Λύκειο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ. Μετά το θάνατό του το έργο του συνέχισε η σύζυγός του Αντωνία Σταυριανού και η μεγάλη κόρη του η Έλλη Σταυριανού.  Πρέπει να σημειωθεί πως στο σχολείο λειτουργούσε παράρτημα του Ωδείου Πειραιώς του Πειραϊκού Συνδέσμου.

Μαθήτριες της τάξης του 1939 φωτογραφίζονται στο σχολείο τους στην Τερψιθέα
(Πάνω και κάτω) 20 Μαρτίου 1939 – Μαθήτριες της Γ’ τάξης Γυμνασίου στο προαύλιο χώρο του Λυκείου ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
sm8 Ιουλίου 1959: Η διευθύντρια του Λυκείου ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ, Αντωνία Σταυριανού στη μέση ομάδας τελειόφοιτων μαθητών και μαθητριών του Λυκείου της, σχολικού έτους 1958 – 1959. Οι μαθητές και οι μαθήτριες κρατάνε στα χέρια τα απολυτήρια και είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τη ζωή. 

Από την Τερψιθέα στην Φρεαττύδα

Το Λύκειο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ περιλάμβανε νηπιαγωγείο, γυμνάσιο, λύκειο ενώ τα παλαιότερα χρόνια λειτουργούσε και ως οικοτροφείο. Η τοποθεσία που καθιερώθηκε στη μνήμη των περισσότερων παλαιών Πειραιωτών ήταν στην Τερψιθέα στην οδό Καραΐσκου 117, μεταπολεμικά λειτούργησε στην Κ. Παλαιολόγου 11 στην Τερψιθέα ξανά, ενώ τα τελευταία χρόνια λειτουργίας του είχε εγκατασταθεί σε σύγχρονα κτήρια στην Ακτή Θεμιστοκλέους 50 στην Φρεαττύδα.

Να σημειωθεί πως τα παιδιά του Λυκείου ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ήταν τα γνωστά… “Σταυριανόπουλα”. 

Author

Ο Στέφανος Παν. Μίλεσης είναι Συγγραφέας, Ιστορικός Ερευνητής και Ραδιοφωνικός Παραγωγός. Από το 2016 είναι Πρόεδρος της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς.