του Φώτη Κόντογλου
Στον καιρό των Τούρκων, φανήκανε στον Μοριά κάμποσοι άγιοι, μάρτυρες και όσιοι, που τον ευωδιάσαμε με την αγιωσύνη τους, και σ’ αυτούς βρήκανε παρηγοριά οι βασανισμένοι χριστιανοί εκείνου του καιρού, και στήριγμα κ’ ελπίδα οι σκλάβοι κ’ οι κατατρεγμένοι.
Ένας απ’ αυτουνούς είνε κι’ άγιος Νείλος ο Νέος (*), ο λεγόμενος Μυροβλύτης, επειδή το άγιο λείψανό του ανάβρυσε μύρο, σαν του αγίου Δημητρίου κι άλλων αγίων.
Γεννήθηκε στον Άγιο Πέτρο της Κυνουρίας, που είνε ένας τόπος βλογημένος, γιατί σ΄ αυτόν ζούνε οι άνθρωποι με θεοσέβεια. Από μικρός είχε τη θεία χάρη, αγαπούσε τα θρησκευτικά περισσότερο από κάθε άλλο, κ’ είχε πόθο να γίνει καλόγερος, κάνοντας κατά γράμμα αυτό που είχε ο Χριστός: “Όποιος θέλει νάρθει ξοπίσω μου, ας αρνηθεί τον εαυτό του κι ας σηκώσει τον σταυρό του, κι ας με ακολουθήσει. Ας αφήσει για μένα πατέρα, μητέρα, γυναίκα, παιδιά, χωράφια, σπίτια, και κάθε τι που αγαπά”.
Από το έτος που κοιμήθηκε, ήγουν το 1651, εικάζω πώς θα γεννήθηκε κατά τα 1570. Στην Κυνουρία, που τη λένε στην απλή γλώσσα Τσακωνιά, υπάρχει ακόμα ένα περίδοξο κι αρχαίο μοναστήρι που λέγεται μοναστήρι της Μαλεβής, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Σ΄ αυτό το μοναστήρι είχε ο άγιος έναν θείο ιερομόναχο που τον λέγανε Μακάριο. Αυτός τον επήρε κοντά του, κι αφού περάσανε κάμποσον καιρό με προσευχή και με νηστεία, ο Μητροπολίτης της επαρχίας χειροτόνησε τον Νείλο διάκο κ΄ ύστερα ιερομόναχο.
Πλην, από το πόθον όπου είχαν να ασκητέψουν αυστηρότερα, τραβήξανε και πήγανε στο Άγιον Όρος. Ύστερα από πολλά, κατασταλάξανε σ’ ένα μέρος έρημο που είχε ασκητέψει πριν πεντακόσια χρόνια ο πρώτος ασκητής που ασκήτεψε στο Όρος, πριν να χτισθούνε τα μοναστήρια, ο μέγας και θαυμαστός άγιος Πέτρος ο Αθωνίτης, που ζούσε μέσα σ’ ένα σπήλαιο γυμνός. Κοντά σ΄ εκείνο το σπήλαιο πήγανε και κατοικήσανε οι δύο εκείνοι άγιοι άνθρωποι. Βρίσκεται κοντά στα σημερινά Καψοκαλύβια. Το τι κόπους και ταλαιπωρίες τραβήξανε για να καθαρίσουνε τον τόπο από τα αγκάθια κι’ από τα άγρια χαμόδεντρα, είνε γραμμένα στη διαθήκη του αγίου Μακαρίου. Εκείνον τον τόπο τον ονομάσανε Αγία Πέτρα.
Χτίσανε μια μικρή Εκκλησιά της Υπαπαντής, κ’ επειδή γνωρίζανε την τέχνη της ζωγραφικής, την στολίσανε με άγιες εικόνες εκείνοι οι αγιασμένοι αγιογράφοι. Το σπήλαιο του Αγίου Πέτρου, ήτανε αζύγωτο και φοβερό, κατάκρημνο κι΄από τα δύο μέρη. Μα ο μακάριος Νείλος δεν εδείλιασε, και μπόρεσε και κατέβηκε ως εκεί, κι΄απόμεινε ολομόναχος, δίχως να γνωρίζει κανένας πως εκεί μέσα εζούσε άνθρωπος, μήτε ο θείος του.
Μέσα σ’ εκείνη την τρύπα έζησε όλη τη ζωή του, δίχως να φοβηθεί τίποτα, δίχως να πεινάσει, δίχως να αρρωστήσει, επειδή πίστευε ασάλευτα στα λόγια Εκεινού που είπε
“Μη φροντίζετε για την αυριανή μέρα. Κυτάξετε τα αγριολούλουδα, μήτε υφαίνουν, μήτε κοπιάζουν. Ωστόσο, μηδέ ο βασιλέας Σολομώντας ντύθηκε σαν ένα απ΄ αυτά τα καταφρονεμένα. Το λοιπόν, αφού ο Πατέρας σας πούνε στον ουρανό, στολίζει έτσι το χορτάρι που ανθίζει για μια μέρα, κ΄ ύστερα το ρίχνουνε στον φούρνο, πόσο περισσότερο θα φροντίσει για σας, λιγόπιστοι;”
Πέρασε λοιπόν πολλά χρόνια μέσα στη σπηλιά ο θαυμαστός αυτός άγιος, και δεν τον ήξαιρε κανένας. Κατά τα τελευταία χρόνια του, κάποιοι ασκητάρδες μάθανε με απορία τ’ ασκηταριό του. Τούτο το μέρος λεγότανε Καραβοστάσι, και βρίσκεται κοντά στη θάλασσα που κυττάζει κατά τη νοτιά, στη μύτη του Άθωνα, κ’ η ονομασία τούτη δόθηκε από το θαύμα που έκανε ο άγιος Πέτρος ο Αθωνίτης με το να σταματήσει το καράβι με το οποίο ταξίδευε, για να τον βγάλουνε έξω στη στεριά, όπως γράφει το συναξάρι εκεινού του σκληρού ασκητή, που είνε ο προπάτορας εκείνων που ασκητέψανε στο Όρος.
Τέλος, ήλθε η μέρα να πληρώσει κι ο άγιος Νείλος, σαν άνθρωπος θνητός, το κοινό χρέος, και να πετάξει από τη σπηλιά στον ουρανό, από τους κόπους κι’ από τις απίστευτες ταλαιπωρίες, στη βασιλεία των ουρανών. Αυτή η μέρα ήτανε η 12η Νοεμβρίου του 1651. Το τίμιο σώμα του το αξίωσε ο Κύριος να αναβρύζει μύρο, κι΄ απ΄ αυτό ονομάσθηκε Μυροβλύτης. Τον τάφο του τον κάνανε μέσα στο σπήλαιο.
Με τον καιρό, εκείνο το άγριο μέρος αγριέψε τόσο πολύ, που τα αγκάθια, τα βάτα κ’ οι άγριες ρίζες, σφαλίξανε ολότελα το σπήλαιο, σαν να θέλανε να φυλάξουνε το άγιο σκήνωμα από βέβηλα χέρια. Έτσι, επί πολλά χρόνια ξεχάσθηκε ο άγιος. Κατά τα 1845, ένας μοναχός ο λεγόμενος Αιχμάλωτος, που είχε γιατρευτεί από τον άγιο, κ’ είχε δει πολλά θαύματα, είχε τον άγιο που τον πρόσταξε να διορθώσει το μονοπάτι της σπηλιάς, για να πηγαίνουνε οι αδελφοί να προσκυνούν και για να λειτουργιέται η εκκλησία.
Τότε βρέθηκε ο τάφος του αγίου, και τα άγια λείψανα ευωδιάζανε. Αυτό έγινε κατά την 7η Μαΐου 1845, για τούτο η μνήμη του γιορτάζεται αυτή την ημέρα. Τότε γινήκανε πολλά θαύματα, κι’ άλλα γινήκανε υστερώτερα. Το λείψανο του αγίου Νείλου βρίσκεται στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας.
Αυτός με συντομία είνε ο βίος του οσίου πατρός ημών Νείλου του Μυροβλύτου, που είνε το σεμνό καύχημα της Κυνουρίας. Οι πατριώτες του τον έχουνε για προστάτη, και τον τιμούν όπως οι Κερκυραίοι τον άγιο Σπυρίδωνα, οι Κεφαλλωνίτες, τον άγιο Γεράσιμο, κ’ οι Ζακυνθινοί τον άγιο Διονύσιο.
Τούτον τον άγιο τον ζωγράφισα μια και μονάχη φορά σε τοιχογραφία της μεγάλης εκκλησιάς, του αγίου Νικολάου Κάτω Πατησίων Αχαρνών. Και έδειξε σε μένα τον αμαρτωλό ένα μικρό θαύμα. Δηλαδή τη μέρα που τελείωσα την εικόνα, ήτανε η μνήμη του, κι ούτε το ήξερα, ούτε το σκέφθηκα. Την εικόνα την αφιέρωσε μια ευσεβής χριστιανή από την Κυνουρία, κι είνε αυτή που βλέπει τυπωμένη εδώ ο αναγνώστης.
ΦΩΤΗΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ