του Στέφανου Μίλεση
Όταν ο Ιωάννης Πεσμαζόγλου (και Πεσματζόγλου) αποφάσισε να αναγείρει το ξενοδοχείο ΑΚΤΑΙΟΝ είπε πως επρόκειτο για ένα έργα εθνικής σημασίας. Οι περισσότεροι που τον άκουσαν δεν κατάλαβαν τι εννοούσε… “Πώς θα μπορούσε άραγε ένα ξενοδοχείο να επιτελέσει ρόλο -έστω και ελάχιστο- στην ιστορική πορεία ενός κράτους;” ρωτούσαν. Όμως δεν άργησαν να λάβουν τις απαντήσεις.
Ξένοι πρόεδροι και πρωθυπουργοί, βασιλείς και πρίγκιπες ξένων κρατών, διπλωματικές αποστολές, ανώτατοι στρατιωτικοί και αθλητές της Μεσολυμπιάδας του 1906, καλλιτέχνες μέχρι και Τούρκοι αξιωματικοί αιχμάλωτοι φιλοξενήθηκαν στα δωμάτιά του. Εκεί ο Ελευθέριος Βενιζέλος και οι άλλοι πολιτικοί υποδέχονταν ξένες προσωπικότητες προκειμένου να εντυπωσιάσουν, να δείξουν πως η Ελλάδα προοδεύει και να κλείσουν σημαντικές εμπορικές και οικονομικές συμφωνίες. Εξαιτίας του ΑΚΤΑΙΟΝ στο Νέο Φάληρο υπήρξε σκέψη μέχρι και το κύριο εμπορικό λιμάνι να τα επιβατικά ατμόπλοια και τα υπερωκεάνια να κατασκευαστεί στο Νέο Φάληρο έχοντας στο κέντρο του το ΑΚΤΑΙΟΝ.
Πρώτη περίοδος ΑΚΤΑΙΟΝ 1903 – 1922 (Χρυσή εποχή)
Το ΑΚΤΑΙΟΝ εκπροσωπούσε την περίοδο 1903 – 1921 το ελληνικό κράτος, την αίγλη, την δύναμή του, σε μια ρομαντική εποχή όπου ο Μεγαλοϊδεατισμός δεν είχε ακόμα καταρρακωθεί από επαίσχυντες εθνικές ήττες και την καταστροφή του 1922. Η χρυσή εποχή του ΑΚΤΑΙΟΝ ήταν από οικοδομήσεώς του μέχρι το 1921 που συνάμα ήταν και η χρυσή εποχή της σύγχρονης Ελλάδας. Οι βαλκανικοί αγώνες του 1912 και 1913 η εθνική ανάταση, η αίγλη των αξιωματικών και του στρατεύματος, η εκστρατεία στη Μεσημβρινή Ρωσία, η εμφάνιση βασιλέων και πριγκίπων καθημερινώς στο ΑΚΤΑΙΟΝ, η είσοδός μας στον Ευρωπαϊκό Πόλεμο παρά το πλευρό της ΑΝΤΑΝΤ, προσέδωσαν στην ελληνική κοινωνία αέρα εθνικής ανάτασης και πίστης πως η σύγχρονη Ελλάδα ανήκε στην Δύση και είχε συμμάχους προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτή η περίοδος ήταν και η καλύτερη του ΑΚΤΑΙΟΝ με όσες κοινωνικές αναταράξεις υπήρχαν σε αυτήν.
Δεύτερη περίοδος ΑΚΤΑΙΟΝ 1922 – 1934 (κυνήγι κερδοφορίας)
Η περίοδος 1922-1934 κρίνεται ως εποχή του οικονομικού φιλελευθερισμού όπου εύποροι αναδεικνύονται από το εμπόριο και την βιομηχανία (ειδικώς με την εκμετάλλευση του προσφυγικού στοιχείου). Η αριστοκρατία των Αθηνών, οι Πρίγκιπες και οι πριγκίπισσες έχουν περάσει σε δεύτερη μοίρα και εκείνοι που διαθέτουν το χρήμα συχνάζουν στα σαλόνια του ΑΚΤΑΙΟΝ όχι για να ακούσουν κλασική μουσική και να πιουν τσάι -όπως μέχρι τότε συνέβαινε- αλλά για να τζογάρουν χρήματα στη ρουλέτα, να στοιχηματίσουν στα αλογάκια και να παίξουν τεράστια ποσά στο πόκερ. Η περίοδος αυτή διήρκεσε μέχρι το 1934. Το ΑΚΤΑΙΟΝ διαφημίζεται για τα παίγνια και οι σύλλογοι παρευρίσκονται στα σαλόνια του πραγματοποιώντας χορούς με σκοπό τα έσοδα. Μέχρι το 1934 άλλωστε αποτελεί το μόνο κατάλληλο χώρο για συγκεντρώσεις στον Πειραιά εκτός από τα φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου. Το 1934 προστίθεται η αίθουσα Βαρώνου Κίμωνος Ράλλη του Πειραϊκού Συνδέσμου. Όμως το 1934 αποτελεί ουσιαστικά το τέλος του ξενοδοχείου αφού θα κατεδαφιστεί κατά το μεγαλύτερο μέρος του.
Τρίτη περίοδος ΑΚΤΑΙΟΝ 1934 – 1993 (παρακμής και σταδιακής κατεδάφισης)
Η δραματική τελευταία περίοδος ύπαρξης του ξενοδοχείου αφορά στην ύπαρξη του ονόματός του και μόνο! Το ΑΚΤΑΙΟΝ αποτελεί μικρό υπόλειμμα του ένδοξου παρελθόντος του. Το κεντρικό ισόγειο σαλόνι είναι το μόνο που έχει απομείνει κι ένας ακόμα χώρος που έχει ενοικιαστεί ως κινηματογράφος. Περιμετρικά του ισογείου διατίθενται χώροι προς ενοικίαση ακόμα και για αποθήκες. Το 1993 κατεδαφίστηκε ό,τι είχε απομείνει από το αρχικό κτήριο.
Πρώτη Περίοδος 1901 – 1922
15 Σεπτεμβρίου 1900: Ανακοινώνεται πως το μέγαρο του Ι. Πεσματζόγλου που αναγείρεται στο Νέο Φάληρο, προορίζεται για ξενοδοχείο και θα ονομαστεί ΑΚΤΑΙΟΝ. Προορίζεται για τους ξένους που επισκέπτονται το Φάληρο και ειδικώς για τους ομογενείς από την Αίγυπτο που έχουν επιλέξει το Νέο Φάληρο για την διαμονή τους στην Ελλάδα. Υπεύθυνος μηχανικός αρχιτέκτονας ο Πάνος Καραθανασόπουλος. Με σπουδές στην Γερμανία μετά την ολοκλήρωση του έργου του με το ΑΚΤΑΙΟΝ κατέβηκε υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος Αθηνών το 1907.
3 Απριλίου 1902: Το Μέγαρο του Πεσματζόγλου αποτελεί δημιούργημα του αρχιτέκτονα Καραθανασόπουλου θα είναι έτοιμο σύντομα. Η εγκατάσταση της κεντρικής θέρμανσης (καλοριφέρ) πραγματοποιήθηκε από τον τεχνικό οίκο Ζαχαρίου.
16 Απριλίου 1902: Έφτασαν στο λιμάνι του Πειραιά με πλοίο και εκτελωνίζονται τα έπιπλα για το Μέγαρο του Πεσματζόγλου. Είναι πολυτελέστατα παραγγελίας των καλύτερων οίκων της Βιέννης και του Παρισιού κόστους κατασκευής 350 χιλιάδων δραχμών.
8 Σεπτεμβρίου 1902: Εγκαίνια έκθεσης Φιλοτέχνων με 150 έργα. Συμμετέχουν Βολονάκης, Μποκατσιάμπης, Βικάτος, Θωμάς Θωμόπουλος, Βώκος, Τσιριγώτης, Δούκας, Σκερβέλλης, Λάντσας, Φιλιππότης, Παπαγιάννης, Εμμανουήλ Θωμόπουλος, Ξενόπουλος, Κελαϊδής, Νομικός κ.α. Από κυρίες η Τσίλλερ, η Ασπιώτου, Σκούφου, Άννα Παπαδοπούλου κ.α.
2 Νοεμβρίου 1902: Ο Γεώργιος Σουρρής σε ποίημα του στη σατυρική εφημερίδα ΡΩΜΙΟΣ γράφει για τον ΑΚΤΑΙΟΝ
“Και τον Γιάγκο Πεσματζόγλου να ψηφίσεις, βρε βουβάλι,
πούχει τράπεζα μεγάλη,
και μας κάνει πως δεν θέλει τύρβην εκλογών ματαίων
κι έκτισε στον Φαληρέα το περίφημον Ακταίον,
κι αν και τούτος επιτύχη, τότε θα σου πω, ρε βλάμη,
σε πολλά να σε συνδράμει
και χωρίς λεπτό να δίνεις μες στ’ Ακταία να κουρνιάζεις
κι έξω φτώχια να φωνάζεις
και στην Τράπεζα να μπαίνεις με σπιθόβολη ματιά
και να παίρνεις ό,τι θέλεις, ή στερλίνες ή χαρτιά”.
14 Νοεμβρίου 1902: Ο Βασιλιάς Γεώργιος Α’ με τη σύζυγό του Β. Όλγα, τον Πρίγκιπα Γεώργιο και τον Πρίγκιπα Ανδρέα κατέβηκαν στο Νέο Φάληρο με τον τροχιόδρομο και περιηγήθηκαν στο ΑΚΤΑΙΟΝ από τον ίδιο τον Πεσματζόγλου. Συνάντησαν και τον Γάλλο ενοικιαστή επιχειρηματία του ξενοδοχείου Μελιέ.
27 Δεκεμβρίου 1902: Το ξενοδοχείο μισθώθηκε για μια δεκαετία από τον ιδιοκτήτη του ξενοδοχείου Κρυστάλ Παλλάς στην Κωνσταντινούπολη, Γάλλο Μελιέ, αντί ετήσιου μισθώματος 100 χιλιάδων δραχμών. Τα μισθώματα των δύο πρώτων ετών θα τα κρατήσει ο ενοικιαστής αντί των εξόδων της επίπλωσης που διέθεσε.
27 Ιανουαρίου 1903: Η Βασιλική οικογένεια στο σύνολό της επισκέφθηκε με τον τροχιόδρομο το ΑΚΤΑΙΟΝ όπου περιηγήθηκε επί μιάμιση ώρα από τον Πεσματζόγλου.
10 Μαΐου 1903: Η ρουλέτα του ΑΚΤΑΙΟΝ βρίσκεται εγκλωβισμένη στο τελωνείο Πειραιώς αναμένοντας τον εκτελωνισμό της. Το πρόβλημα οφείλεται στο γεγονός πως η ελληνική τελωνειακή νομοθεσία δεν την έχει κατατάξει σε κατηγορία φορολόγησης έτσι ο Τελώνης δεν γνωρίζει το ποσό που απαιτείται. Απευθύνθηκε με αίτημα προς το υπουργείο οικονομικών. Οι Πειραιώτες πληροφορούμενοι πως το ξενοδοχείο θα διαθέτει και αίθουσα τυχερών παιγνίων πρότειναν όπως ονομαστεί αντί Ακταίον “Χαρτοπαικταίον”.
18 Μαΐου 1903: Πραγματοποιείται από την Μουσική Εταιρεία Πειραιώς εορτή φυσικών και τεχνητών ανθέων και έργων αγγειοπλαστικής και πυρογραφίας. Την εκδήλωση συνοδεύει μουσικά η Φιλαρμονική του Ρωσικού Στόλου.
30 Μαΐου 1903: Ο ενοικιαστής Μελιέ ανακοινώνει την ολοκλήρωση της επίπλωσης και διακόσμησης των εσωτερικών χώρων του ξενοδοχείου και την έναρξη λειτουργίας του ως ξενοδοχείου από 1 Ιουνίου. Η φιλαρμονική του Ρωσικού στόλου θα παιανίζει από τον εξώστη του Ξενοδοχείου κάθε Πέμπτη και Κυριακή το απόγευμα 17.30 – 20.30.
4 Ιουνίου 1903: Παρατέθηκε γεύμα από τον Άγγλο Πρεσβευτή στην Μεγάλη Δούκισσα Βλαδιμηρόβνα παρουσία του Διαδόχου Κωνσταντίνου και της Πριγκίπισσας Σοφίας. Το γεύμα παρατέθηκε στην “Αιγυπτιακή αίθουσα” με τα ολόχρυσα παραπετάσματα ο εκτελωνισμός των οποίων και μόνο στοίχισε 2.000 δραχμές. Συνόδευε η φιλαρμονική του Ρωσικού Στόλου που παιάνισε μεταξύ άλλων ελληνικό και ρωσικό εθνικό ύμνο.
12 Ιουνίου 1903: Κατέπλευσε στο λιμάνι του Πειραιά η θαλαμηγός της πρώην Αυτοκράτειρας των Γάλλων Ευγενίας ερχόμενη από Κωνσταντινούπολη. Η Ευγενία κατέλυσε με την ακολουθία της στο ΑΚΤΑΙΟΝ όπου της διασκευάστηκε διαμέρισμα ειδικό αποτελούμενο από δέκα δωμάτια στη σειρά! Ειδοποιήθηκε ο μαίτρ του ΑΚΤΑΙΟΝ Escoffier (Εσκουφιέ αναγραφόταν στα ελληνικά) για την παρασκευή του κάτωθι μενού:
13 Ιουνίου 1903 (Σάββατο): Εγκαίνια ξενοδοχείου. Η Ρωσική φιλαρμονική του πολεμικού πλοίου “Νικόλαου Β’” αναγγέλλει πως θα παιανίζει κάθε Τρίτη, Πέμπτη, Σάββατο και Κυριακή λόγω της συρροής κόσμου που καθημερινά κατακλύζει το ξενοδοχείο. Υπολογίζεται πως καθημερινά επισκέπτονται το ΑΚΤΑΙΟΝ περισσότεροι των 300 ατόμων ενώ στα δωμάτιά του διαμένουν πολλοί ομογενείς από την Αίγυπτο. Η τιμή του εστιατορίου για τους επισκέπτες είναι 5 δραχμές ενώ η ημερήσια διαμονή κοστίζει 16 δραχμές. Το μενού ανακοινώνεται καθημερινά δια του τύπου στη γαλλική γλώσσα. Τα ποτά προσφέρονται στις συνηθισμένες τιμές εμπορίου.
7 Ιουλίου 1903: Το συνολικό κόστος όλου του ξενοδοχείου ανήλθε στο ποσό των 2,5 εκατομμυρίων δραχμών. Ο Καραθανασόπουλος εντός του ΑΚΤΑΙΟΝ δημιούργησε την αίθουσα εορτών χρώματος βαθυκύανου της θάλασσας. Στις τέσσερις γωνιές της υπάρχει και ένα διαφορετικό σαλονάκι. Στα δεξιά της είναι το αναγνωστήριο ενώ σε μια γωνιά υπάρχει ένα μηχανικό παιχνίδι. Ένας μικρός μαύρος που κρατάει στο χέρι του μια μπάλα βρίσκεται το τελευταίο σκαλοπάτι μιας κλίμακας. Όταν κουρδίζουν το μηχανισμό του ο μικρός μαύρος ανεβαίνει τη σκάλα και ρίχνει τη σφαίρα που κρατάει σε ένα μεταλλικό λούκι. Υπάρχει ένα σαλόνι τύπου Πομπηίας, Ζυθοπωλείο με μπιλιάρδα και άλλα παίγνια και κομμωτήριο. Το ξενοδοχείο διαθέτει 160 δωμάτια, δύο ανελκυστήρες. Διαθέτει τηλεφωνική σύνδεση προς Αθήνα, Πειραιά και Κηφισιά, μέσα ηλεκτροθεραπείας και υδροθεραπευτικής και ηλεκτρικό φωτισμό.
18 Ιουλίου 1903: Πρωτοσέλιδο αφιέρωμα εφημερίδας ΑΘΗΝΑΙ με τίτλο “Το ανάκτορο του Φαλήρου”
27 Ιουλίου 1903: Πρωτοσέλιδο αφιέρωμα εφημερίδας ΕΡΜΗΣ
29 Ιουλίου 1903: Αλλεπάλληλες σεισμικές δονήσεις έγιναν μεταξύ 5ης και 6ης πρωινής μεγάλης ισχύος. Το ΑΚΤΑΙΟΝ υπέστη ρήγματα.
31 Ιουλίου 1903: Πρωτοσέλιδο αφιέρωμα εφημερίδας ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
2 Αυγούστου 1903: Πυρκαγιά σε ένα δωμάτιο όταν καθαρίστρια πλησίασε το φως σε κουνουπιέρα η οποία μετέδωσε το πυρ… Κατασβέστηκε έγκαιρα.
14 Αυγούστου 1903: Εγκαινιάζεται η αίθουσα σφαιριστηρίων (μπιλιάρδων) και ο χώρος Low τένις.
18 Αυγούστου 1903: Το ζεύγος Πεσματζόγλου δίνει χορό με προσκεκλημένους 1000 περίπου άτομα. Για το σκοπό αυτό θα αναχωρήσει από Φάληρο έκτακτη αμαξοστοιχία στις 1 μ.μ. Προσωπικότητες που παρευρέθηκαν ήταν ο Στρατηγός Σμολένσκι, οι επιτετραμμένοι Γαλλίας και Ιταλίας, στρατιωτικός ακόλουθος γαλλικής πρεσβείας, καθηγητές πανεπιστημίου και αξιωματικοί.
23 Αυγούστου 1903: Εγκαινιάζεται το Μπαρ ΑΚΤΑΙΟΝ υπό την διεύθυνση του Γεωργίου Γουλιέλμου, προμηθευτού του ΑΒΥ Διαδόχου. Το μπαρ θα λειτουργεί στην μεγάλη οικία του Ι. Πεσματζόγλου στο Νέο Φάληρο, έξω δηλαδή από την κεντρική εγκατάσταση αλλά υπό την διεύθυνση του ξενοδοχείου.
30 Αυγούστου 1903: Στη μεγάλη αίθουσα του ξενοδοχείου η ορχήστρα του ξενοδοχείου θα συνεχίζει τη μουσική βραδιά μετά το πέρας της Ρωσικής Φιλαρμονικής επί τους εξώστου του ξενοδοχείου. Συνεπώς μετά το δείπνο μετά μουσικής από τους Ρώσους στον εξώστη (18.00 – 20.00) το κοινό μπορεί να συνεχίζει τη βραδιά με μουσική στη μεγάλη αίθουσα 20.00 – 1200).
19 Σεπτεμβρίου 1903: Το δείπνο μετά μουσικής υπό τον Γάιδεμβεργ (dinner concert) θα πραγματοποιείται κάθε Τρίτη, Πέμπτη, Σάββατο και θα αρχίζει στις 19.30 ώρα. Το μπαρ θα λειτουργεί όπως και η αίθουσα σφαιριστηρίων και παιγνίων μέχρι τις 1 μ.μ. Ειδικός συρμός θα αναχωρεί στις 1 μ.μ. έμπροσθεν του ξενοδοχείου. Το σύστημα θέρμανσης δια θερμού ύδατος (καλοριφέρ) κατασκευής Ζαχαρίου θα κρατά τη θερμοκρασία σε όλο το ξενοδοχείο στους 18 βαθμούς. Η τιμή για το χειμώνα ορίζεται στις 15 δρχ. πρόγευμα 4 δρχ, γεύμα 5 δραχμές. Το χειμώνα η διαφήμιση που η διεύθυνση του ξενοδοχείου προωθεί είναι “Μουσική και καλοριφέρ”.
2 Οκτωβρίου 1903: Ο Γεώργιος Σουρής τέλεσε στο ΑΚΤΑΙΟΝ τους γάμους της κόρης του Έλλης μετά του Α. Μοσχονά παρουσία του Ι. Πεσματζόγλου.
Ύμνησα τον υμέναιον και νυμφικούς θαλάμους
κι ετέλεσε βρε Περικλή της κόρης μου τους γάμους
σ’ εκείνο το πολύχρυσον και πάγκαλον Ακταίον
μετά την ημετέρων μου, πρώτων και τελευταίων”.
20 Οκτωβρίου 1903: Επέτειος σύστασης Πειραϊκού Συνδέσμου υπό τον πρόεδρό του Γεώργιο Σημίτη. Αφού τελέστηκε λειτουργία στο ναΐδριο του Νέου Φαλήρου (Παναγίτσα) ακολούθησε γεύμα στο ΑΚΤΑΙΟΝ.
14 Ιανουαρίου 1904: Το απόγευμα διοργανώθηκε έφιππος ιχνηλασία αλεπούς από τον Ιππικό Όμιλο Αθηνών στην πρόσφατα κατασκευασμένη λεωφόρο Συγγρού. Έλαβαν μέρος όλοι οι πρίγκιπες και οι πριγκίπισσες καθώς και περισσότεροι από 50 ιππείς καλών αθηναϊκών οικογενειών και στρατιωτικοί. Την “αλεπού” υποδύθηκε ο ανθυπίλαρχος Γεννηματάς ενώ το σύνθημα έδωσε η π. Αλίκη. Η ιχνηλασία θα ολοκληρωθεί στο ΑΚΤΑΙΟΝ όπου θα δοθεί χορός υπό τους ήχους στρατιωτικής μπάντας.
7 Μαΐου 1904: Την διεύθυνση αναλαμβάνει ο Χρήστος Τζανίδης (ή και Ζαννίδης). Συμφωνία με το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία στην Κηφισιά. Οι θαμώνες των δύο ξενοδοχείων με μόνη επιβάρυνση την τιμή του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου μπορούν να περνούν το χρόνο τους σε όποιο ξενοδοχείο επιθυμούν.
1 Ιανουαρίου 1905: Την διεύθυνση αναλαμβάνει ο Μιχαήλ Ρούσος, μάγειρας Ν. Τσιπιανίτης.
8 Σεπτεμβρίου 1905: Χορός Άγγλων αξιωματικών που επιδόθηκαν εις “Κέικ Ουώκ”.
14 Σεπτεμβρίου 1906: Ο Πλάτων Δρακούλης διοργανώνει στο ΑΚΤΑΙΟΝ “Πυθαγόρειο Συμπόσιο” στο οποίο εισάγει για πρώτη φορά στην Ελλάδα την χορτοφαγική διατροφή. Ο Δρακούλης υπήρξε απόστολος της φυτοφαγίας. Το μενού όπως αναγράφηκε στο πρόγραμμα περιλάμβανε: “Σοῦπα ἀπὸ πολτὸν μπιζελίων μὲ τηγανητὰ ψωμάκια· ἐλῃὲς καλαματιανὲς μὲ χορτοπίλαφο· κολοκυθάκια ὁλόκληρα μὲ κροῦσταν ἀπὸ αὐγό· κροκέτες ἀπὸ πατάτες μὲ μελιτζάνες καὶ μὲ μπάμιες, ντομάτες παραγεμιστὲς μὲμπιζελάκια,στο τέλος πουδίγκα”,
20 Μαΐου 1907: Αναλαμβάνει την διεύθυνση ο Σταύρος Στυλιανού. Έναρξη θερινών προγραμμάτων Ταραντέλλας με αρχιμάγειρο των επί 25 έτη μάγειρα της Μ. Βρετανίας, Χρήστο Κακουργιώτη.
15 Νοεμβρίου 1908: Το εμπορικό ατμόπλοιο “Αντώνιος Σταθάτος” προερχόμενο εκ Ρότερνταμ με φορτίο γαιάνθρακες εισήλθε λόγω καιρού στον φαληρικό όρμο. Μόλις ο πλοίαρχος αντιλήφθηκε πως είχε πλησιάσει πλησίον της ακτής, έδωσε στον τηλέγραφο σήμα για ανάποδα. Φαίνεται όμως πως ο τηλέγραφος χάλασε και μετέδωσε αντίθετη εντολή με αποτέλεσμα το πλοίο να εξέλθει με ταχύτητα στην ακτή μπροστά από το ΑΚΤΑΙΟΝ.
13 Νοεμβρίου 1912: Με το υπερωκεάνιο Θεμιστοκλής αφίχθηκαν 500 αιχμάλωτοι Τούρκοι Αξιωματικοί και 500 Τούρκοι Στρατιώτες στον Πειραιά, από την Φρουρά Θεσσαλονίκης. Οι Τούρκοι Στρατηγοί Ταχσίν Πασάς, Ναζήπ Πασάς και Γκαλήπ Πασάς με έναν εξ αυτών να έχουν μαζί τους χαρέμι 10 γυναικών έπρεπε να μεταφερθούν σε διάφορα ξενοδοχεία υπό φρούρηση. Στο ΑΚΤΑΙΟΝ μεταφέρθηκαν 63 αξιωματικοί με πολύ κόσμο να συναθροίζεται καθημερινά στα σαλόνια για να τους δει από κοντά. Απέκτησαν την επωνυμία “Οι αιχμάλωτοι του Ακταίον” ενώ άλλοι έλεγαν με τόσους Πασάδες στο Ακταίον θα έπρεπε να ονομαστεί Πασατζίδικο. Οι αιχμάλωτοι παρέμειναν στο ΑΚΤΑΙΟΝ μέχρι τον Ιανουάριο του 1913.
18 Αυγούστου 1913: Δείπνο στον Πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο και σε 108 μέλη των Φιλελευθέρων. Το μενού του γεύματος ορίστηκε ως εξής; Ζωμός Νέστου, συναγρίδα Ψαρρών, φιλέτο, γαλοπούλα Κρήτης, παγωτό “Αβέρωφ”, σαλάτα Λαχανά.
30 Μαρτίου 1914: Γεύμα προς τιμή του Γάλλου Στρατηγού Εϋντού από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Μουσικά από τον Καίσαρη ενώ στο γεύμα ο Στρατηγός έφερε τον απονεμηθέντα από τον Βενιζέλο Ελληνικό Μεγαλόσταυρο.
12 Νοεμβρίου 1915: Συμπόσιο προς τιμή του Ντενύ Κοσσέν από τους Έλληνες φοιτητές της Γαλλίας.
14 Ιανουαρίου 1919: Ο Αντιβασιλιάς της Σερβίας Πρίγκιπας Αλέξανδρος στο ΑΚΤΑΙΟΝ με καθημερινές επισκέψεις στην Καστέλλα στην οικία Οριγώνη όπου διέμενε ο πατέρας του Βασιλιάς της Σερβίας Πέτρος.
4 Ιουνίου 1920: Γάμοι μεταξύ του Τάκη Παναγιωτόπουλου γιου του Δημάρχου Πειραιά Αναστάσιου Παναγιωτόπουλου, τραπεζίτη και μελλοντικού επίσης δημάρχου Πειραιά μετά της Νίνας Κόρακα κόρης του Στρατηγού Αριστείδου Κόρακα.
13 Μαρτίου 1921: Χορός Συντακτών με διεξαγωγή Καλλιστείων Πειραιώς. Εκλέχθηκε η Μάνια Βρυώνη. Μεταξύ των μελών της επιτροπής ο λογοτέχνης Σπύρος Μελάς, ο γλύπτης Μ. Τόμπρος και ο καλλιτέχνης Γουναρόπουλος
Οκτώβριος 1921: Στις μάχες του ελληνικού στρατού κατά την εκστρατεία του στην Μικρά Ασία οι Τούρκοι στρατιώτες γνώριζαν πως στο Φάληρο υπάρχει ξενοδοχείο με την επωνυμία ΑΚΤΑΙΟΝ και πως εκεί είχαν κρατηθεί οι αιχμάλωτοι αξιωματικοί τους κατά τους βαλκανικούς πολέμους του 1912 – 13. Έτσι όσοι Τούρκοι στρατιώτες ήταν κατά των Νεότουρκων του Κεμάλ φώναζαν στους Έλληνες από μακριά για τον Κεμάλ “Θα τον στείλουμε στο ΑΚΤΑΙΟΝ”.
Δευτέρα περίοδος 1922 – 1934
1 Ιανουαρίου 1922: Την ιδιοκτησία και την Διεύθυνση αναλαμβάνει ο Ελληνοαμερικανός επιχειρηματίας G. Brown ενώ η ορχήστρα του ξενοδοχείου αντικαθίσταται από Βιεννέζικη. Καθιερώνει κάθε απόγευμα την πραγματοποίηση “Μέγα χορού” με σύνθημα “Τέιον και Χορός”. Ο Γεώργιος Μπράουν μετέφερε το αμερικανικό κλίμα των επιχειρήσεων αυτού του είδους στην Ελλάδα. Πρόβαλε ιδιαίτερα τη ρουλέτα και τα τυχερά παιχνίδια, τη νέα μουσική Τζαζ και το χορό χωρίς να υπάρχει υποχρέωση γεύματος παρά μόνο ενός απλού τσαγιού. Ο Γεώργιος Μπράουν ήταν επί 20 χρόνια θεατρικός επιχειρηματίας στις ΗΠΑ. Μετά την απόκτηση του ΑΚΤΑΙΟΝ, το 1923 προχώρησε σε γάμο με την Αντιγόνη Μαλτσινιώτου κόρη του εργοστασιάρχη όπλων και πυρομαχικών Γεωργίου Μαλτσινιώτου.
28 Αυγούστου 1922: Χορός προς τιμή του αμερικανικού πολεμικού NEWPORT που ναυλοχούσε στο Φάληρο στο οποίο επέβαιναν δόκιμοι της ναυτικής σχολής ΗΠΑ. Μουσική από Τζαζ μπαντ του πλοίου. Έκτοτε καθιερώθηκε να παίζεται αυτού του είδους η μουσική.
3 Δεκεμβρίου 1923: Διέμεινε η τουρκική επιτροπή ανταλλαγής πληθυσμών.
1924: Ο Μπράουν εισάγει το ΑΚΤΑΙΟΝ στο χρηματιστήριο με βασικότερους μετόχους τους Δ. Γκοτζαμάνη και Ν. Σηφάκη. Με νόμο του 1922 τίθεται εδαφικός περιορισμός στις λέσχες τυχερών παιγνίων και μπορεί να λειτουργεί μόνο μια ανά περιοχή. Τον διαγωνισμό κέρδισε η υποψηφιότητα του ΑΚΤΑΙΟΝ για την περιοχή Πειραιώς και Νέου Φαλήρου. Όμως ο νόμος απαγόρευε τη λειτουργία λέσχης εντός ξενοδοχείου. Με δεδομένο την οικονομική κατάσταση που είχε περιέλθει η χώρα λόγω της Μικρασιατικής καταστροφής υπολογίστηκε πως ήταν περισσότερο κερδοφόρο η λειτουργίας Λέσχης συγκριτικά προς τα δωμάτια, καθώς θα αποδεσμευόταν μεγάλος αριθμός προσωπικού. Έτσι από τις 24 Μαρτίου 1924 το ΑΚΤΑΙΟΝ διαφημιζόταν ως Μόντε Κάρλο της Ανατολής. Στη λέσχη του παίζονταν αλογάκια (με στοιχήματα τύπου ιπποδρόμου), Μπακαρά, Πόκερ, τόμπολα και φυσικά ρουλέτα. Δημιουργήθηκε ύστερα από καταγγελία θέμα πως το ξενοδοχείο καίτοι απομάκρυνε τους ένοικους, στη συνέχεια συνέχισε τη λειτουργία τους κανονικά. Δόθηκε προθεσμία και οι ένοικοι απομακρύνθηκαν εκ νέου. Ωστόσο στη συνέχεια και πάλι το συναντούμε να λειτουργεί ως ξενοδοχείο και πάλι.
8 Φεβρουαρίου 1925: Οι Κωστής Παλαμάς, Γ. Δροσίνης, Σπύρος Μελάς, Παύλος Νιρβάνας, Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Ιωάννης Γρυπάρης και Μ. Λιδωρίκης παρουσιάζουν το νέο φιλολογικό περιοδικό “Η Εικονογραφημένη της Ελλάδος”. Η παρουσίαση ήταν τόσο μεγαλοπρεπής υπό την αιγίδα του Παύλου Κουντουριώτη που στη συνέχεια προβλήθηκε στον κινηματογράφο ΑΤΤΙΚΟΝ.
14 Μαρτίου 1926: Αποκριάτικος χορός του Ολυμπιακού Πειραιώς
13 Φεβρουαρίου 1927: Χορός Σώματος Ελλήνων Προσκόπων
Οκτώβριος 1927: Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αλέξανδρος Ζαΐμης δηλώνει ως μόνιμη κατοικία του στην Αθήνα διαμέρισμα του ξενοδοχείου που προέρχεται από συνένωση πολλών δωματίων στη σειρά.
8 Απριλίου 1928: ΑΧΕΠΑ γεύμα τιμής προς τον Παύλο Κουντουριώτη
12 Μαρτίου 1929: Στα καλλιστεία εξελέγη Μις Πειραιάς η 19χρονη Μαρία Βρυώνη, κόρη ιατρού, κάτοικος Φρεαττύδας.
31 Μαρτίου 1929: Χορός Υδραϊκού Συνδέσμου παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Παύλου Κουντουριώτου, επίτιμου προέδρου του Συνδέσμου.
17 Αυγούστου 1930: Διαμένουν οι αθλητές των Βαλκανικών Αγώνων. Η τουρκική αθλητική ομάδα αποτελείται από 14 αθλητές, η ρουμανική από 19, η βουλγαρική από 19, ενώ η σερβική από 26 αθλητές. Οι αγώνες θα διεξάγονταν στο Παναθηναϊκό Στάδιο.
Τρίτη Περίοδος 1934 – 1993. Η προφητεία του Περικλή Γιαννόπουλου βγαίνει αληθινή!…
22 Νοεμβρίου 1934: Μεγάλη πλημμύρα εξαιτίας βροχοπτώσεων σε όλη την Αττική. Μεγαλύτερες ζημιές σε περιοχή “Γλυκά Νερά” Μοσχάτου και Νέο Φάληρο. Οι άστεγοι πλημμυροπαθείς διατάχθηκε να διαμείνουν στο ΑΚΤΑΙΟΝ. Τις επόμενες ημέρες το ξενοδοχείο παρουσίασε μεγάλες βαθιές ρωγμές ενώ οι τρούλοι του άνοιξαν. Το ξενοδοχείο κρίθηκε ακατάλληλο και διατάχθηκε η κατεδάφιση των τρούλων και των πάνω ορόφων ώστε να ελαφρυνθεί η κατασκευή. Το έδαφος του Νέου Φαλήρου κρίθηκε ακατάλληλο για υπερκατασκευές καθώς μετασχηματιζόταν σε λίμνη σε κάθε δυνατή βροχόπτωση. Το ξενοδοχείο κρίθηκε υπέρβαρο και ακατάλληλο για το έδαφος της περιοχής. Κι όμως στις αρχές των πρώτων ετών λειτουργίας του, κάποιος το είχε προβλέψει αν και δεν ήταν αρχιτέκτονας ή πολιτικός μηχανικός.
Ο λογοτέχνης Περικλής Γιαννόπουλος (1869 – 1910) είχε καταγράψει το εξής: “Παρατηρήστε το βαρύ σαν όνειρο κακοστομαχισμένο Καραθανασοπούλειον ΑΚΤΑΙΟΝ, το θεόκλειστον σαν βαρυποίνων καταδίκων φρούριον. Νομίζει κανείς ότι θα το βουλιάξει το Φάληρον. Απορεί αισθητικώς πώς είναι δυνατόν τόσο λεπτή βάσις, τόσο λεπτή γη, να βαστάξει τόσο όγκον, τόσον βάρος…”. (περιοδικό ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ, 1953, ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΠΕΡΙΚΛΗ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ).
1935: Πώληση επίπλων και εκποίηση αγαλμάτων και πολύτιμων αντικειμένων. Έργα τέχνης, πίνακες ζωγραφικής κ.ο.κ.
1936: Η μετασκευή και οι εργασίες ολοκληρώνονται. Για τη διαχείριση υφίσταται μόνο επιστάτης! Τον Νοέμβριο αυτού του έτουςαρχίζουν σταδιακά οι χώροι του να λειτουργούν. Ένα τμήμα είναι κινηματογράφος (ΑΚΤΑΙΟΝ ΓΚΡΕΚΑ), άλλο αίθουσα εκδηλώσεων στην είσοδο της οποίας υπάρχει υποδοχή (ρεσεψιόν) ξενοδοχείου. Ο κινηματογράφος αυτός υπήρξε ο πρώτος χειμερινός στο Νέο Φάληρο και λειτούργησε μέχρι το 1956 από τον Άγγελο Γκρέκα ενώ στη συνέχεια άλλαξε θέση. Κάποιοι χώροι άνω ορόφου συνεχίζουν να λειτουργούν ως δωμάτια ξενοδοχείου. Στις εφημερίδες δεν αναγράφονται πλέον οι προσωπικότητες που διαμένουν και οι ορχήστρες, αλλά η ταινία που προβάλλεται στην αίθουσά του. Με εξαίρεση αυτούς τους δύο χώρους οι υπόλοιποι ενοικιάστηκαν ως αποθήκες!…
29 Απριλίου 1941: Το ΑΚΤΑΙΟΝ επιτάσσεται για την διαμονή ανδρών των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής. Καθ’ όλη την διάρκεια της κατοχής το εναπομείναν κτήριο καταστρέφεται ενώ ό,τι πολύτιμο υπήρχε στον εσωτερικό του διάκοσμο (πιάνα, χαλιά, πολυέλαιοι κ.ο.κ.) φορτώνεται σε σιδηροδρομικά φορτηγά βαγόνια και μεταφέρεται στην Γερμανία. Ελάχιστες αναφορές περί του ΑΚΤΑΙΟΝ κατά την διάρκεια της κατοχής λόγω της απαγόρευσης δημοσίευσης πληροφοριών που είχαν εφαρμόσει οι Γερμανοί σε επιταγμένα κτήρια όπου διαβίωναν στρατεύματά τους. Οι πληροφορίες που συγκέντρωσαν προήλθαν από τις αναμνήσεις του Ανάργυρου Σκληβανιώτη σε ομιλίες που από κοινού πραγματοποιήσαμε στον Πειραιά την περίοδο 2012 – 2015. Σύμφωνα με αυτές στο ΑΚΤΑΙΟΝ διέμεναν κύρια άνδρες του γερμανικού πολεμικού ναυτικού.
1944: Στο ΑΚΤΑΙΟΝ διαμένουν για σύντομο χρονικό διάστημα Βρετανοί στρατιώτες.
1947: Η αίθουσα του ΑΚΤΑΙΟΝ αρχίζει και πάλι να λειτουργεί ως χώρος εκδηλώσεων με μουσική καθημερινώς, φιλοδοξώντας να γίνει και πάλι κέντρο διασκέδασης και συνεστιάσεων των διαφόρων σωματείων και οργανώσεων.
6 Οκτωβρίου 1947: Πρωτοβουλία Δημάρχου Νέου Φαλήρου Πιτσούλη, διενεργήθηκε λαχειοφόρος αγορά για την αποπεράτωση του Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου Νέου Φαλήρου.
1948 – Μάρτιος 1955: Στα δωμάτια του Α’ ορόφου εγκαθίστανται Έλληνες πρόσφυγες από την Ρουμανία. Ο ισόγειος χώρος εκδηλώσεων λειτουργεί ανεξάρτητα. Οι πρόσφυγες αποχωρούν 31 Μαρτίου 1955.
10 Μαΐου 1957: Πρόταση μετεγκατάστασης του Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Αθηνών (Αμπελόκηποι) στο ΑΚΤΑΙΟΝ.
12 Μαΐου 1958: Το ΑΚΤΑΙΟΝ κατεδαφίζεται σε ένα ακόμα τμήμα του για να ανεγερθούν κατοικίες.
3 Ιουλίου 1960: Το πρόγραμμα διαμορφώνεται σε λαϊκό. Παίζει το συγκρότημα του “τσιγγάνου” όπως αναγράφεται στο πρόγραμμα Μ Αγγελόπουλου και τραγουδά η Γιώτα Λύδια.
Νοέμβριος 1970: Ο χώρος του πρώην ΑΚΤΑΙΟΝ μετονομάζεται σε “ΑΚΤΑΙΟΝ – ΣΙΝΙΚΟΝ” με ιδιοκτήτη τον Ελευθέριο Παρούση. Η αίθουσα χωρητικότητας 600 ατόμων αλλάζει διακόσμηση κατάλληλη για χοροεσπερίδες. Ο Παρούσης διαθέτει ήδη το κλαμπ ΣΙΝΙΚΟΝ στην Πλατεία Κανάρη στο Πασαλιμάνι.
17 Οκτωβρίου 1984: Το τρίτο δημοτικό Διαμέρισμα Πειραιά με έγγραφό του προς τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Χωροταξίας Οικισμού Περιβάλλοντος την διατήρησή του και την παραχώρησή του στον Δήμο Πειραιώς για τη λειτουργία του ως πολιτιστικού κέντρου.
1993-1994: ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΗ – Το θέμα κατεδάφισης του ΑΚΤΑΙΟΝ απασχόλησε από τις αρχές του 1990 τοπικά και πολιτικά στελέχη. Κάτοικοι της περιοχής πήγαν την υπόθεση στα δικαστήρια ζητώντας την επισκευή του καθώς είχε κριθεί αρχικά διατηρητέο αλλά στη συνέχεια αποχαρακτηρίστηκε. Στις κινητοποιήσεις διάσωσης συμμετείχε και η Μελίνα Μερκούρη. Τελικά το ΑΚΤΑΙΟΝ κατεδαφίστηκε όταν Δήμαρχος Πειραιώς ήταν ο Στέλιος Λογοθέτης ενώ δύο αντιδήμαρχοι του Πειραιά, στελέχη του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ, η Σοφία Τσιάλτα και η Στέλλα Αλιφέρη παραιτήθηκαν με αφορμή την κατεδάφισή του.
Διαβάστε σχετικά άρθρα:
Ξενοδοχείο “AKTAION PALACE HOTEL”- Νέου Φαλήρου (Ακταίον)
Φωτογραφίες του ΑΚΤΑΙΟΝ μιας Αγγλίδας νοσοκόμας του ΒΡΕΤΑΝΙΚΟΥ
