του Στέφανου Μίλεση
Η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα ιδρύθηκε το 1881 από μια κοινοπραξία εννέα αμερικανικών πανεπιστημίων. Το πρώτο ερευνητικό της κέντρο οικοδομήθηκε στην Αθήνα σε έκταση που παραχώρησε η ελληνική κυβέρνηση.
Το 1882 η πρώτη σειρά Αμερικανών φοιτητών κλασικών σπουδών φτάνει στην Αθήνα για μελέτες, ενώ το 1882 δημιουργεί την πρώτη βιβλιοθήκη με κατεύθυνση της βιβλιογραφίας προς τον πολιτισμό της αρχαίας Ελλάδας. Το 1886 η Αμερικανική Σχολή ξεκινάει την πρώτη της ανασκαφή στην Ελλάδα στην περιοχή του Θορικού. Οι δημοσιεύσεις της Σχολής αφορούν στα ευρήματα από τις ανασκαφές της και αποτελούν απαραίτητα εργαλεία αναφοράς για τους αρχαιολόγους και ιστορικούς.
Οι ανασκαφές στην Αρχαία Κόρινθο άρχισαν το 1896 και συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Σήμερα, ο χώρος της αρχαίας Κορίνθου δεν εξυπηρετεί μόνο τα ενδιαφέροντα των αρχαιολόγων και των ερευνητών. Υπό τη διαχείριση του Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού, υποδέχεται εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες ετησίως στον χώρο και στο μουσείο, που χτίστηκε από τη Σχολή το 1931.
Το 1926 αρχίζει τη λειτουργία της η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη με τη συλλογή που εμπιστεύτηκε στη Σχολή ο συλλέκτης Ιωάννης Γεννάδιος. Η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη διαθέτει σήμερα πάνω από 113.000 τόμους και ηλεκτρονικούς πόρους, που αποτελούν μία από τις σημαντικότερες συλλογές στον κόσμο για τη μελέτη του ελληνικού πολιτισμού μετά το τέλος της αρχαιότητας.
Το 1931 ξεκινούν οι ανασκαφές στην Αθηναϊκή Αγορά Το συνεχιζόμενο έργο της Σχολής στο πολιτικό και εμπορικό κέντρο της Αρχαίας Αθήνας είναι μοναδικό. Μέχρι το 1957 η Αμερικανική Σχολή διαμόρφωσε ένα από τα πρώτα αρχαιολογικά πάρκα της Ευρώπης αποκαλύπτοντας όλη την αρχαία Αγορά αλλά οικοδομώντας μουσείο και κέντρο έρευνα. Η Αρχαία Αγορά θεωρείται σήμερα ένας από τους πιο δημοφιλείς χώρους στην Ελλάδα.
Αμερικανοί φωτογράφοι, οδοιπόροι, μελετητές και θαυμαστές της αρχαίας Ελλάδας πραγματοποίησαν στο παρελθόν φωτογραφικά οδοιπορικά στην Ελλάδα απαθανατίζοντας μια χώρα που σήμερα έχει αλλάξει ριζικά. Στη συνέχεια πολλοί από αυτούς δώρισαν τα αρνητικά των συλλογών του στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα αποτελώντας μοναδικά τεκμήρια αποτύπωσης του χώρου πριν την καταστροφή του από την αστική δόμηση. Μια τέτοια περίπτωση ήταν της Dorothy Burr Thompson. Το 2011 είχα εκθέσει σε ειδική ανάρτηση τις φωτογραφίες της που αφορούσαν στον Πειραιά στο άρθρο “Ο Πειραιάς στον φακό της Dorothy Burr Thompson“.
Στην παρούσα ανάρτηση παρουσιάζω τις φωτογραφίες του ιστορικού αρχείου της Αμερικανικής Σχολής που αφορούν στον Πειραιά όσο μπορεί να είναι αναγνωρίσιμος. Σε κάποιες από αυτές τις φωτογραφίες υφίσταται ένδειξη από την Αμερικανική Σχολή με τη χρονιά 1913. Σε άλλες όμως, όπως αυτές που απεικονίζουν την Πειραϊκή Ακτή δεν υφίσταται χρονολογική ένδειξη. Όμως βλέπουμε πως η Πειραϊκή Ακτή ακόμα ήταν έρημη και ακατοίκητη, δυσπρόσιτη και μάλλον επικίνδυνη για όποιον τολμούσε να την προσεγγίσει. Η πειραϊκή άρχισε να οικοδομείται μετά το 1923 όταν με την έκδοση ειδικού διατάγματος επιτράπηκε η δημιουργία της παροικίας της Νέας Καλλίπολης. Μέχρι τότε επικρατούσε η απόλυτη ερημιά όπως πιστοποιείται και από τις παρακάτω φωτογραφίες:
Επιπρόσθετες φωτογραφίες του Πειραιά από το αρχείο της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα:
