του Στέφανου Μίλεση
Στις 27 Αυγούστου 1923 μια μικρή ομάδα Ιταλών που βρισκόταν στη συνοριακή γραμμή Ελλάδας – Αλβανίας για τον καθορισμό της, δέχθηκε επίθεση από αγνώστους με αποτέλεσμα τον φόνο του Στρατηγού Τελλίνι και τεσσάρων ακόμα Ιταλών.
Αν και η Ελλάδα δεν είχε εμπλακεί, ούτε βρέθηκαν κάποιες αποδείξεις περί αναμίξεώς της, κατηγορήθηκε από την Ιταλία πως είχε οργανώσει την επίθεση αυτή. Η Ελλάδα δεν αντέδρασε καθώς εξαιτίας της πρόσφατης Μικρασιατικής καταστροφής βρισκόταν σε δυσχερής στρατιωτική και οικονομική θέση. Η στάση φυσικά της Ιταλίας αποτελούσε συνέχεια της ανθελληνικής πολιτικής που ακολουθούσε έχοντας αφετηρία τα πισώπλατα χτυπήματα που είχε επιφέρει στον ελληνικό στρατό της Μικράς Ασίας.
Η εκστρατεία των Ιταλών
Η Ιταλία απέστειλε ναυτική μοίρα η οποία αναχώρησε από τον Τάραντα με προορισμό το νησί των Φαιάκων. Ο ιταλικός στόλος έφτασε στην Κέρκυρα στις 31 Αυγούστου (ημέρα Παρασκευή) και ο επικεφαλής του μετέβη αρχικώς στον Νομάρχη από τον οποίο ζήτησε την παράδοση της νήσου. Πριν γίνει όμως οποιαδήποτε ενέργεια η ιταλική μοίρα άρχισε να βομβαρδίζει διάφορα σημεία της ανοχύρωτης πόλης της Κέρκυρας. Στο στόχαστρο βρέθηκαν οι εγκαταστάσεις της Αστυνομικής Σχολής της Αστυνομίας Πόλεων. Από τον βομβαρδισμό σκοτώθηκαν 20 και τραυματίστηκαν πολλοί ακόμα. Ακολούθησε αποβίβαση χιλιάδων ανδρών ιταλικού στρατού και κατάληψη της νήσου.
Οι όροι που έθεσαν οι Ιταλοί ήταν:
- Υποστολή της ελληνικής σημαίας από το νησί
- Ύψωση της ιταλικής σημαίας και χαιρετισμός αυτής και από τα ελληνικά πλοία
- Η διοίκηση της νήσου ανατίθεται στον Ναύαρχο Μπελλίνι
- Αφοπλισμός και παράδοση των ελληνικών στρατιωτικών τμημάτων της Κέρκυρας και της Αστυνομίας
- Παράδοση στρατώνων και πολεμικού υλικού
Η ευκαιρία της Ιταλίας
Η Ιταλία είχε θεωρήσει πως η Μικρασιατική καταστροφή είχε προκαλέσει διάλυση του ελληνικού κράτους και πως ήταν η κατάλληλη στιγμή να απλώσει την κυριαρχία της στα Ιόνια νησιά. Όμως την εποχή εκείνη η Αγγλία δεν επιθυμούσε καμία μεταβολή στο καθεστώς των νησιών. Η Κέρκυρα μετά των άλλων νήσων του Ιονίου το 1815 βρισκόταν υπό αγγλική προστασία. Ο ίδιος ο Γλάδστων είχε χρηματίσει ύπατος αρμοστής των νησιών. Κατά το 1864 η Κέρκυρα μετά των υπολοίπων νησιών του Ιονίου, συμφώνως με τη Συνθήκη του Λονδίνου του 1863, παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα.
Η Αγγλία θεώρησε πως εκείνη είχε αποφασίσει κύρια για την παραχώρηση προς την Ελλάδα και όχι προς άλλη χώρα. Έτσι ο ναυτικός στόλος της Μεσογείου άρχιζε επίσης να κινείται προς την Κέρκυρα. Θεωρήθηκε απίθανο ο Μουσολίνι να επιθυμούσε εκείνη την εποχή να βρεθεί σε ναυτικό πόλεμο με τον πανίσχυρο βρετανικό στόλο.
Απλά επιχείρησε την κατάληψη υπολογίζοντας πως απέναντί του θα είχε μόνο την ανίσχυρη Ελλάδα. Στο μεταξύ έρευνες κατέδειξαν πως οι δράστες της επίθεσης ήταν Αλβανοί οργανωμένοι σε συμμορία. Μάλιστα έγιναν στον Τύπο γνωστά και τα ονόματά τους. Επρόκειτο για τους ληστές Σακήρ Λάππα, Ζέκιου και Χατζηδαούτ.
Η ελληνική επαναστατική κυβέρνηση τους επικήρυξε με μεγάλη αμοιβή.
Καμία κύρωση για την Ιταλία
Μολονότι η Ιταλία με αυτή την ενέργεια προκάλεσε εκτός από αγγλική αντίδραση και γενικότερη αγανάκτηση δεν αντιμετώπισε κυρώσεις. Εναντίον της μπορεί να γράφτηκαν εκατοντάδες άρθρα σε ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία και πολλές άλλες χώρες, αλλά ουσιαστικά κανένα μέτρο δεν λήφθηκε. Μάλιστα ύστερα από επικοινωνία πρεσβευτών διαφόρων ευρωπαϊκών δυνάμεων μετά της ιταλικής κυβέρνησης αποφασίστηκε οι ιταλικές δυνάμεις να αποχωρήσουν από την Κέρκυρα, με την υποχρέωση της Ελλάδας να υποστεί εξευτελισμό χαιρετώντας στον Πειραιά τον ιταλικό στόλο!…
Η υποχρέωση της ελληνικής κυβέρνησης στον φαληρικό όρμο
Ως συμπαράσταση στους Έλληνες… δίπλα τους θα απέδιδαν τιμές στους Ιταλούς και πολεμικές μονάδες του αγγλικού και του γαλλικού στόλου. Έτσι από ελληνικής πλευρά η ναυτική μοίρα απόδοσης τιμών που συγκροτήθηκε αποτελείτο από τα αντιτορπιλικά ΑΒΕΡΩΦ και ΚΙΛΚΙΣ και τα Αντιτορπιλικά ΘΥΕΛΛΑ, ΝΙΚΗ, ΑΣΠΙΣ και ΣΦΕΝΔΟΝΗ. Από πλευράς Άγγλων το καταδρομικό ΚΑΡΔΙΦ και το γαλλικό ΖΑΝ ΜΠΑΡΤ. Τα καταπλέοντα ιταλικά σκάφη στον φαληρικό όρμο ήταν το ΚΑΒΟΥΡ, το ΙΟΥΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΑΣ και 6 ακόμα αντιτορπιλικά.
Πραγματικά στις 19 Σεπτεμβρίου 1923 μονάδες του ιταλικού στόλου ( που είχαν συμμετάσχει στον βομβαρδισμό της Κέρκυρας) εμφανίστηκαν έξω από το Νέο Φάληρο. Εκεί ανέμενε ο ελληνικός στόλος. Ο ΑΒΕΡΩΦ είχε υποχρεωθεί να χαιρετίσει τον ιταλικό με 21 κανονιοβολισμούς. Οι κάτοικοι του Πειραιά δεν χρειάστηκε να μεταβούν στο Νέο Φάληρο για να δουν…
Από όλες τις ακτές του Πειραιά η ιταλικός στόλος ήταν ορατός. Ειδικά από την Φρεαττύδα και τις ακτές της Πειραϊκής. Ανάμεσα στους θεατές στην Φρεαττύδα βρισκόταν και ο νεαρός μαθητής του Δευτέρου Γυμνασίου Αρρένων Πειραιώς, Κωνσταντίνος Αράπης.
Χρηματική απαίτηση για να αποχωρήσουν
Oι Ιταλοί όμως δεν κράτησαν τον λόγο τους ούτε μετά την απόδοση τιμών εκ μέρους του ελληνικού στόλου στον Πειραιά. Αρνήθηκαν να αποχωρήσουν και χρειάστηκε να μεσολαβήσει η Γαλλία η οποία διαβεβαίωση την ιταλική κυβέρνηση πως η Ελλάδα θα κατέβαλε ανταμοιβή ως αποζημίωση!… Κι έτσι με καταβολή χρημάτων (εκβιασμού ουσιαστικά) όλοι έμειναν ικανοποιημένοι.
Η επαναστατική κυβέρνηση του Πλαστήρα διότι απήλλαξε την Κέρκυρα από τα ιταλικά στρατεύματα, η Ιταλία διότι έλαβε χρήματα, η Αγγλία διότι απέφυγε μια σύρραξη και η Γαλλία διότι φάνηκε να μεσολαβεί προς εξεύρεση λύσης. Οι Ιταλοί έφυγαν από την Κέρκυρα στις 27 Σεπτεμβρίου μετά από 27 ημέρες κατοχής.
Η εκδίκηση των Ελλήνων. Υπενθύμιση δια τηλεγραφήματος
Τα χρόνια πέρασαν και ο αλλοτινός μαθητής του Δευτέρου Γυμνασίου, ο Κωνσταντίνος Αράπης, είχε χαράξει βαθιά μέσα στην ψυχή του το χρέος που έπρεπε να ξεπληρώσει έναντι των Ιταλών. Ο Αράπης είχε γίνει αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού και συμμετείχε στις επιχειρήσεις του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου ως Α’ μηχανικός του ΑΔΡΙΑ.
Κάποτε κλήθηκε ο ΑΔΡΙΑΣ να συνοδέψει στην Μάλτα τον ιταλικό στόλο που είχε παραδοθεί στους Συμμάχους. Ανέβηκε στην γέφυρα και μίλησε με τον κυβερνήτη του πλοίου Ι. Τούμπα. Ύστερα από λίγο ο Τούμπας έστειλε στον Έλληνα Αρχηγό Στόλου στην Αλεξάνδρεια τηλεγράφημα που έλεγε:
“Με εθνικήν υπερηφάνειαν και εξαιρετικήν συγκίνησιν αναφέρω ότι συνοδεύω εις Μάλταν τον παραδοθέντα Ιταλικόν στόλον…. Πιστεύω ότι η συνοδεία του ΑΔΡΙΑ είναι ανταπόδοσις του χαιρετισμού του Ιταλικού Στόλου εις Νέον Φάληρον, προ 20 ετών….”.
Έτσι είχε φτάσει η στιγμή της εκδίκησης που για χρόνια βρισκόταν κρυμμένη στην καρδιά όχι μόνο του Αράπη αλλά και όλων εκείνων που ουδέποτε ξέχασαν τη ντροπή του ’23.
