Το ιστορικό αξιοποίησης των εκτάσεων της Πειραϊκής Χερσονήσου

του Στέφανου Μίλεση

Ο Σωτήριος Χιωτάκης διετέλεσε Πρόεδρος Καρπαθίων, πρόεδρος Λατόμων Πειραιώς και λατόμος και ο ίδιος. Οι Καρπάθιοι που εγκαταστάθηκαν στον Πειραιά ασχολήθηκαν τα πρώτα χρόνια (1894 περίπου) με την λατομεία και κύρια με την εξαγωγή πέτρας από την Πειραϊκή Χερσόνησο. Το γεγονός αυτό τους έφερε κοντά με μια περιοχή (την Πειραϊκή) που μέχρι τα χρόνια εκείνα ήταν παντελώς έρημη και ακατοίκητη. Αργότερα οι Καρπάθιοι μαζί με πρόσφυγες από την Θράκη και τα Δαρδανέλια και άλλους Δωδεκανήσιους εγκαταστάθηκαν οργανωμένα από το 1925 σε μια περιοχή της πειραϊκής χερσονήσου που έλαβε την ονομασία Νέα Καλλίπολη.

Κατόπιν αυτών η μαρτυρία του Χιωτάκη για τη χρήση και εκμετάλλευση των εκτάσεων της πειραϊκής χερσονήσου καθίσταται ιδιαιτέρως πολύτιμη. Ο Σ. Χιωτάκης σημειώνει το 1925 για την Πειραϊκή πως αυτή όπως και άλλες εκτάσεις του Πειραιά ανήκαν εξ ολοκλήρου στο Μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνος που μετά την διάλυσή του περιήλθαν είτε στον Δήμο Πειραιώς, είτε στο Δημόσιο με διαχείριση από τα υπουργεία Γεωργίας και Εθνικής Οικονομίας.

Η πειραϊκή χερσόνησος γεωμετρήθηκε για πρώτη φορά το 1873 και αποτυπώθηκε σε επίσημα σχεδιαγράμματα. Βρέθηκε να ανέρχεται σε 640 στρέμματα.

Από το 1883 και μετά (εποχή Χαριλάου Τρικούπη) κάποιες εκτάσεις της Πειραϊκής παραχωρήθηκαν για διάφορες χρήσεις όπως για την οικοδόμηση του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου, παραχώρηση προς τον Βασιλιά Γεώργιο Α’ (βασιλικό Περίπτερο), παραχώρηση για ίδρυση Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, παραχώρηση προς Δήμο Πειραιά. Όμως οι εκτάσεις που παραχωρήθηκαν ήταν μηδαμινές μπροστά στο σύνολο των εκτάσεων της πειραϊκής χερσονήσου.

Το 1903 ο γεωμέτρης Κάσδαλης ύστερα από εντολή του δημοσίου τα διαίρεσε σε οικοδομικά τετράγωνα τα οποία αριθμήθηκαν με αύξοντα αριθμό. Τα τετράγωνα αυτά ήταν διαστάσεων 80Χ80 μ. και παρέμειναν έτσι για χρόνια.

Από την αρχική έκταση που διέθετε η χερσόνησος, τα 450 στρέμματα ενοικιάστηκαν το 1922 από τον εργοστασιάρχη Ν. Μοσχού για μια δεκαετία (1922 – 1932) αντί του ποσού των 355 χιλιάδων δραχμών.

Απέμεναν ακόμα 190 στρέμματα αχρησιμοποίητα τα οποία το 1925 δόθηκαν από το υπουργείο Γεωργίας με σκοπό την ανέγερση του συνοικισμού της Νέας Καλλιπόλεως.

Η ακτή της Πειραϊκής Χερσονήσου κατά τα έτη 1888 – 1889

Τα 450 στρέμματα που είχε ενοικιάσει ο Μοσχούς παρέμεναν ανέπαφα μέχρι τη λήξη του μισθωτηρίου συμβολαίου του το 1935. Για το λόγο αυτό και πολλές φωτογραφίες εκείνης της χρονιάς απαθανατίζουν μια πειραϊκή χερσόνησο έρημη από κατοίκηση. Το Α’ Αστυνομικό Τμήμα είχε αναλάβει επί τω πλείστω τη φύλαξη των 450 στρεμμάτων που ήταν μισθωμένα καθώς πολλές φορές εμφανίστηκαν καταπατητές γης και παράνομη οικοδόμηση. Η έκταση αυτή όταν επανήλθε στο υπουργείο Γεωργίας σταδιακά αποδόθηκε προς τον Δήμο Πειραιώς στις διαρκείς επεκτάσεις του σχεδίου πόλεως.