του Στέφανου Μίλεση
Πολλά έχουν γραφεί και ειπωθεί σχετικά με τον γερμανικό βομβαρδισμό του λιμανιού του Πειραιά το βράδυ της 6ης Απριλίου, που προκάλεσε την τρομερή εκείνη έκρηξη του αγγλικού πλοίου Clan Fraser (λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 7ης Απριλίου), που ήταν φορτωμένο με την εκρηκτική ύλη TNT.
Ένα ερώτημα που από την πρώτη στιγμή τέθηκε, και που μέχρι σήμερα ακόμα απασχολεί ήταν αν τα Στούκας των Γερμανών -που για πρώτη φορά έκαναν την εμφάνισή τους στους ελληνικούς ουρανούς- την ίδια εκείνη ημέρα κήρυξης του πολέμου, προορίζονταν για το πειραϊκό λιμάνι ή για το αγγλικό πλοίο που ήταν κατάφορτο εκρηκτικής ύλης.
Και αυτό το ερώτημα είχε προκληθεί, καθώς τα Στούκας από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκαν κατεύθυναν τις επιθέσεις τους, κατά του αγγλικού φορτηγού πλοίου που άρχισε να καίγεται μέσα σε ένα τεράστιο σύννεφο καπνού. Ωστόσο τα γερμανικά αεροπλάνα, παρότι είχαν πετύχει τον στόχο τους από την πρώτη επίθεση, ενήργησαν και δεύτερη επί του ίδιου στόχου. Επίσης τα γερμανικά αεροπλάνα δεν χτύπησαν άλλο στόχο στον Πειραιά, σε εκείνη την εναέρια επίθεσή τους, παρά μόνο το συγκεκριμένο πλοίο.
Αφού έληξε ο συναγερμός, όλοι οι Πειραιώτες έβλεπαν το Κλαν Φρέιζερ να καίγεται. Παρότι προς στιγμή όλοι πίστεψαν ότι το κακό είχε τελειώσει, και ενώ μόλις είχαν περάσει τα μεσάνυχτα, μια τρομερή έκρηξη συγκλόνισε τον Πειραιά μετατρέποντάς τον μέσα σε λίγα λεπτά σε μια πραγματική κόλαση. Ακολούθησαν όλες εκείνες οι δραματικές στιγμές που πολλές φορές έχουν καταγραφεί με την έξοδο του πληθυσμού από την πόλη και τις ατέλειωτες ουρές πειραιωτών που σχηματίστηκαν σε όλους τους δρόμους που οδηγούσαν μακριά από τον όλεθρο του λιμανιού.
Διότι αν τα γερμανικά Στούκας ενήργησαν βομβαρδισμό στον Πειραιά μόνο με αποστολή να πλήξουν το Κλαν Φρέιζερ, τότε συνεπάγεται ότι στην αγωνιζόμενη ελεύθερη Ελλάδα από την πρώτη κιόλας ημέρα κήρυξης του πολέμου με την Γερμανία, υπήρχαν Έλληνες συνεργάτες των εισβολέων που ενεργούσαν προς όφελός τους.
Σχετική έρευνα που διενήργησε ο τότε Αξιωματικός της Αστυνομίας Πόλεων Σαράντος Αντωνάκος (πτυχιούχος Αρχαιολογίας και πολιτικών επιστημών αλλά και μετέπειτα δύο φορές Δήμαρχος Σπάρτης), που δημοσιεύθηκε το 1979 στο περιοδικό της Α.Π. “Αστυνομικά Χρονικά” (τεύχος Οκτωβρίου) με τίτλο “Ένα αγγλικό καράβι βομβαρδίζεται” και υπότιτλο “Δύο Έλληνες κατάσκοποι οδηγούν τα γερμανικά Στούκας” επιβεβαιώνει τις υπόνοιες που υπήρχαν εξ αρχής για διαρροή της απόρρητης πληροφορίας καθώς και για υπόδειξη εκ των έσω προς τους Γερμανούς της θέσης του πλοίου.
Στην επίθεση αυτή μάλιστα, ηγήθηκε ο Hajo Herman ο οποίος ήταν ειδικός σε νυχτερινό βομβαρδισμό, εξασκημένος από τον ισπανικό εμφύλιο, αλλά και από αεροπορικές επιθέσεις κατά της Αγγλίας. Ήταν αυτός που έπληξε το “Κλαν Φρέιζερ”. Για το βομβαρδισμό του πλοίου μέσα στο λιμάνι του Πειραιά, εξαρχής είχε κατηγορηθεί ο Λιμενάρχης Πειραιώς, καθώς μετέφερε πολεμοφόδια και κατά συνέπεια δεν έπρεπε να βρίσκεται εντός του λιμένος τη στιγμή που οι Γερμανοί κήρυξαν τον πόλεμο.
Άλλοι έριχναν ευθύνες στους Άγγλους οι οποίοι καθώς έλεγαν, ουδέποτε ενημέρωσαν τις αρχές του λιμένα για το φορτίο του πλοίου. Μέχρι σήμερα μελετώντας κάποιος όλα εκείνα που έχουν γραφεί για την ανατίναξη του αγγλικού πλοίου, οδηγείται στα ίδια ακριβώς ερωτήματα. Ήταν ευθύνη του λιμενάρχη ή των Άγγλων;
Έγιναν ανακρίσεις για τη διερεύνηση και των δύο εκδοχών τότε αλλά η έρευνα αυτή διακόπηκε λόγω της γερμανικής κατοχής.
Η έρευνα του Σαράντου Αντωνάκου καθώς διενεργείτο εκ των έσω, δηλαδή χρησιμοποιώντας τα αρχεία της υπηρεσίας ως αξιωματικός της αστυνομίας που ήταν τότε, τον οδήγησε στην ανακάλυψη μιας πικρής δυστυχώς για εμάς αλήθειας, στο ότι η γερμανική επίθεση είχε οδηγηθεί από πληροφορίες που είχαν δώσει Έλληνες συνεργάτες.
Η ιστορία της αποκάλυψης αυτής, ξεκίνησε από έναν αστυφύλακα του Πειραιά τον Αλέξανδρο Ρούφο ο οποίος καθώς μιλούσε γερμανικά, υπηρετούσε ως διερμηνέας στην Γκε Εφ Πε (Γκεχάιμνε Φέλτε Πολιτσάι) στον Πειραιά. Παράλληλα όμως ανήκε και σε ομάδα αντίστασης, ήταν ο γνωστός “Αλέκος”.
Ο Ρούφος λάμβανε σπουδαίες πληροφορίες μέσα από τη γερμανική υπηρεσία που ήταν μάλιστα απόρρητες, που πολλοί λίγοι μπορούσαν να είχαν πρόσβαση, τις οποίες διαβίβαζε προς την ομάδα αντίστασης που ανήκε. Έτσι τροφοδοτούσε διαρκώς την αντίσταση με πληροφορίες Ελλήνων καταδοτών συνεργατών.
Οι αναφορές του παρείχαν σπουδαίες πληροφορίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η κάτωθι αναφορά που διαβιβάζει στην ομάδα αντίστασης στις 17 Ιουνίου του 1941.
Γράφει σε αυτήν:
“Έμαθα ότι στην οδό Εμμανουήλ Μπενάκη 8, στον 4ο όροφο, εδρεύει ένα γραφείο της Άπβερ Στέλλε, υπό τον Ταγματάρχη της Βέρμαχτ Φίρστ, που έχει ως αποστολή του, την παρακολούθηση των διαφυγόντων εις τη Μέση Ανατολήν αξιωματικών μας. Τέλος σας πληροφορώ ότι στον Πειραιά γίνεται ειδική έρευνα από Γερμανούς Αστυνομικούς, δια την αποκάλυψιν ενός δικτύου πρακτόρων των Άγγλων. Περί του δικτύου αυτού πληροφορίες εις τους Γερμανούς έδωσαν ο υποπλοίαρχος Κ… που παριστάνει τον λιμενάρχη Πειραιώς και ο δίοπος Ν….Οι δύο αυτοί καταδόται έδωσαν εις τους Γερμανούς και τα ονόματα όλων των πλοιοκτητών και καπεταναίων των πετρελαιοκινήτων, που είναι ύποπτοι οργανώσεως διαφυγών προς την Τουρκίαν και την Αίγυπτον. (Υπογραφή) Αλέκος”.
Όταν οι Γερμανοί αποχώρησαν, τέτοιες αναφορές του “Αλέκου”, περιήλθαν στην υπηρεσία που ανήκε, δηλαδή στην Διεύθυνση Αστυνομίας Πειραιώς, η οποία ανέθεσε την έρευνα της υπόθεσης στον Αστυνόμο Αβραάμ Βαλσάμη.
Σχηματίστηκε από τον Βαλσάμη μια ομάδα έρευνας αποτελούμενη από τον Αρχιφύλακα της Ασφάλειας Πειραιώς Δουκάκη και τους Αστυφύλακες Θεολογίτη και Γεωργάτο.
Ο Αρχιφύλακας Δουκάκης καθώς ήταν και κάτοικος Πειραιά, γνώριζε πρόσωπα και πράγματα. Έτσι συγκεντρώνοντας πληροφορίες και από άλλες πηγές αποκάλυψε τους υπαίτιους της ανατίναξης του Κλαν Φρέιζερ. Ήταν οι πλοηγοί Γ. Ν. ετών 40 κάτοικος Πειραιώς επί της Λεωφόρου Γεωργίου Α’ και Λ.Α. κάτοικος Αθηνών.
Οι δύο αυτοί πλοηγοί ήταν συνεργάτες των μυστικών γερμανικών υπηρεσιών και ήταν εκείνοι που μετέδωσαν την πληροφορία για την άφιξη του αγγλικού πλοίου με τα πυρομαχικά. Οι δύο αυτοί συνεργάτες των Γερμανών συνέχισαν τον προδοτικό τους ρόλο και για όσο διάστημα διήρκεσε η κατοχή της χώρας.
Ο Αρχιφύλακας Δουκάκης ήταν εκείνος που τελικώς τους συνέλαβε στις 25 Οκτωβρίου του 1944 λίγες δηλαδή μέρες μετά την αποχώρηση των Γερμανών. Μάλιστα οι δύο αυτοί προδότες ομολόγησαν την πράξη τους, ότι έδωσαν δηλαδή την πληροφορία για το αγγλικό πλοίο σε Γερμανούς κατασκόπους, που ήδη είχαν εγκατασταθεί στον Πειραιά, πριν ακόμα κηρυχθεί ο πόλεμος!
Γράφει ο Δουκάκης στη αναφορά του:
“Ο Γ.Ν. πλοηγός μετά του συναδέλφου του Λ.Α. την 6η Απριλίου 1941, παρά την διαταγή του Λιμενάρχη Πειραιώς να οδηγήσουν σε ασφαλές σημείο του λιμένος το αγγλικό φορτηγό “Κλαν Φρέιζερ” το οποίο ήτο έμφορτο πυρομαχικών το αγκυροβόλησαν παρά τη θέση Καρβουνόσκαλα της ελευθέρας ζώνης και επληροφόρησαν σχετικώς πράκτορες της γερμανικής κατασκοπείας, ώστε το εσπέρας της ίδιας ημέρας αεροπλάνα της γερμανικής αεροπορίας, να βομβαρδίσουν το σκάφος, το οποίο εβυθίσθη μετά από φοβεράν έκρηξιν την 12η νυκτερινήν περίπου, με αποτέλεσμα την καταστροφήν μέρους του λιμένος και πολλών οικιών της πόλεως. Μετά την εισβολήν των Γερμανών οι ανωτέρω συνηργάσθησαν πλήρως μετά του εχθρού και καθ΄ όλον το διάστημα της κατοχής. Αμφοτέρους συνέλαβα την 25-10-1944 και παρέδωσα εις την Υπηρεσία μου”.
Δυστυχώς όπως τελειώνει το ειδικό αφιέρωμά του ο Σαράντος Αντωνάκος, οι δύο αυτοί προδότες δεν πλήρωσαν για την προδοσία τους όπως και πάρα πολλοί άλλοι. Παρά το γεγονός ότι οι δύο αυτοί προδότες παραδόθηκαν από την Αστυνομία Πειραιώς στην προϊστάμενη αρχή και εγκλείστηκαν μαζί με άλλους συνεργάτες των Γερμανών σε συγκεκριμένο χώρο, ουδέποτε λογοδότησαν για τις πράξεις τους… Αργότερα δε, ίσως να διέγραψαν και λαμπρή πορεία στην μεταπολεμική εποχή.